de Jordaan tussen taal en beeld

Cultuur in de Jordaan

Hofjes en pleinconcerten

Open Podium onder de Platanen
Bewoners van het voormalige jongensweeshuis organiseren muziekuitvoeringen voor amateurs op de historische binnenplaats.



Fête de la Musique, een muziekfeest op de langste dag van het jaar.
Op die dag komen in heel Europa muziekgroepen bij elkaar om op pleinen op te treden.

Fete de la musique

Poëzie onder der de Platanen, dichters laten hun teksten horen, dansers laten zich inspireren door de plek en koren zingen liederen uit de hele wereld.

F.Starik / Stadsdichter opent op 20 juni 2010
de gedichtenmiddag

lees meer >

De Werkgroep Kunst en Cultuur organiseert hofjesconcerten en lezingen over de cultuur en geschiedenis van de Jordaan en de Gouden Reael.


Kunst & Cltuur 2013 / Fluitensemble Aulos o.l.v. Eleonore Pameijer

Het Grachtenfestival organiseert concerten op de binnenplaats van De Platanen.


Grachtenfestival 2009 met het Amsterdam Wind Orchestra

                                

Veertig jonge musici van het Ricciotti Ensemble / Jonge muzikanten op Koninginnedag

v.l.n.r.: Johnny Jordaan / Tante Leen /  Willy Alberti / Willeke Alberti

In elke mythe zit een kern van waarheid
Maar die waarheid heeft vrijwel niets meer met de jaren vijftig te maken als het Jordaanlied een ware rage is
en de rock-'n-roll nog moet doorbreken.

Maar als ik de Westertoren zie
Dan ben ik een heel ander mens
En hoor ik het galmen van jouw melodie
Dan leef ik geheel naar m'n wens
O Wester. jij brengt m'in vuur en vlam
Wanneer ik jouw klokken hoor slaan
Want jij bent de glorie van oud Amsterdam
En de parel van onze Jordaan

Men bezingt een buurt die eigenlijk niet meer bestaat,
misschien zelfs wel nooit heeft bestaan:

Ik woon op een woning, men noemt het een krot
Maar ik zie geen enkel bewijs
Al staat aan de deur Onbewoonbaar verklaard
Voor mij blijft 't toch een paleis
Het huis is gebouwd in de zestiende eeuw
Het staat van de ouderdom scheef
Ik ben er geboren, ik ben er getrouwd
Ik woon er zolang als ik leef
Op die afgekeurde woning
In 't hartje van de Jordaan
Daarop sleet ik m'n jeugd
Had ik leed, had ik vreugd
In de strijd om een eerlijk bestaan
Maar toch voel ik mij een koning
Ook al vloeide er dikwijls een traan
Op die afgekeurde woning
In 't hart van de ouwe Jordaan.

Het Jordaanse Volkslied
Na ieder slotconcert op het beroemde Prinsengracht concert heffen de buitenlandse solisten het lied:
Aan de Amsterdamse grachten aan en brullen yuppen vanaf de toeterende bootjes, met een glas rosé in de hand, mee. De burgemeester staat op een ponton voor Het Pulitzer Hotel minzaam te glimmen.

Aan de Amsterdamse grachten
Heb ik heel mijn hart voor altijd verpand
Amsterdam vult mijn gedachten
Als de mooiste stad in ons land
Al die Amsterdamse mensen
Al die lichtjes 's avonds laat op het plein
Niemand kan zich beter wensen
Dan een Amsterdammer te zijn

Er staat een huis aan de gracht in oud Amsterdam
Waar ik als jochie van acht bij grootmoeder kwam
Nu zit een vreemde meneer in 't kamertje voor
En ook die heerlijke zolder werd tot kantoor
Aleen de bomen, de bomen, hoog boven het verkeer
En over het water gaat er een bootje net als weleer
Aan de Amsterdamse grachten
Heb ik heel mijn hart voor altijd verpand
Amsterdam vult mijn gedachten
Als de mooiste stad in ons land
Al die Amsterdamse mensen
Al die lichtjes 's avonds laat op het plein
Niemand kan zich beter wensen
Dan een Amsterdammer te zijn
Al die Amsterdamse mensen
Al die lichtjes 's avonds laat op het plein
Niemand kan zich beter wensen
Dan een Amsterdammer te zijn...

[1949]
Ontstaansgeschiedenis van dit lied
Componist Pieter Goemans vond inspiratie voor het lied toen hij op de brug liep waar Prinsengracht en Leidsegracht elkaar kruisen.
Toen Pieter Goemans [1925-2000] zijn hit schreef, was hij student rechten. Zijn vader was ambassadeur. De amusementswereld had toen een wat ordinaire reputatie. Die zou de goede naam van de familie Goemans kunnen aantasten. Pieter mocht daarom van zijn vader best muziek maken, maar dan wel onder een andere naam. Dus bracht hij het lied uit onder het pseudoniem Peter Shott, naar de achternaam van zijn moeder.
Johnny Kraaykamp was de eerste die het lied in Café de Paris bij het Leidseplein zong.
Wim Sonneveld nam het lied in 1962 op en ook Tante Leen en Louis Neefs zongen het op plaat.
De oudste opname is die van Nan en Hans Boskamp.
Op het label staat zelfs nog ouderwets “Amsterdamsche grachten” gespeld.

naar boven

Johannes Hendricus van Musscher [1957]

Armoede is een belangrijk thema in de Jordaanse liederen
Johnny Jordaan werd als Johannes Hendricus van Musscher op 7 februari 1924 geboren op de hoek van de Lijnbaans- en Rozengracht. Vanuit het wc-raampje zag hij de Westertoren. Zijn vader was dakbewerker.
Na de ambachtsschool werkte Jan eerst bij de suikerwerkfabriek van J.C. Klene & Co. aan de Looiersgracht. Vanaf zijn veertiende zong hij ieder weekeinde in een buurtcafé.
Johnny werkt ook bij een boekbinderij op de Elandsgracht, tot hij een betrekking als zingende kelner krijgt in café De Kuil in de Oudebrugsteeg 27. Ruim tien jaar zou de allergrootste zanger in de geschiedenis van het Nederlandse lied in De Kuil doorbrengen.
Als Koningin Juliana verneemt dat de VARA weet te voorkomen dat Johnny een speciale uitzending ter gelegenheid van koninginnedag zou "bevuilen", is ze des duivels. Op 24 november 1956 werd Johnny daarom uitgenodigd om op Soestdijk voor Koningin Juliana en drie prinsessen te komen zingen.

Wim Sonneveld toost met Johnny Jordaan, 13 december1955

Armoede en een zwakke gezondheid bepalen zijn persoonlijke en artistieke leven
Op negenjarige leeftijd verliest hij bij een stoeipartij met zijn neef Careltje Verbrugge zijn linkeroog,
waardoor hij het de rest van zijn leven met een glazen oog moet doen.
De Jordaan heeft een reputatie van zuiplappen en vechtersbazen.
Tot zijn doorbraak op zijn 31ste heeft Van Musscher het niet breed.
Johnny Jordaan sterft op zondag 8 januari 1989.

Me wiegie was een stijfselkissie
Dit lied is op de plaat gezet door Rika Jansen alias Zwarte Riek.
Het nummer was oorspronkelijk bedoeld voor Johnny Jordaan, maar Johnny kwam niet opdagen bij de opname. Het lied is autobiografisch, want ze hadden het thuis zo arm dat er inderdaad stijfselkistjes werden gebruikt als wiegje.

naar boven

Botsende culturen


Johnny Jordaanplein / Bezoekers op het plein met opvallend afkeurende blik in de ogen

Cultuurverschillen
Tijdens de Jordaanconferentie over de herinrichting van de Elandsgracht worden de botsende cultuurverschillen duidelijk.
De buurtbewoner, die zichzelf benoemd heeft als beschermer van het culturele erfgoed van Johnny,
loopt met een strakke blik tussen de lelijke plantenbakken door en gooit daar geplaatste fietsen het pleintje af.
Hier staan de beelden van vier bekende Jordanese muzikanten, Johnny Jordaan, Tante Leen, Manke Nelis en Johnny Meyer. Er wordt ook een beeld van Willy Alberti er bij gezet.
Nu is er ook een beeld van Bolle Jan en Tante Mien wordt onthuld. Waarom dat is zal een raadsel blijven. Het tweetal had overal café's maar niet in deze buurt. Als accordeonnist begeleide Bolle Jan wel artiesten zoals Johnny Jordaan en Willy Alberti, maar dat rechtvaardigt nog niet een plaats op dit illegale pleintje.Dit beeld wordt betaald door zoonlief René Froger die er ook smakeloze groene heggen omheen laat zetten. Dominic Grant (van het duo Grant & Forsyth) ook bekend van het zangclubje Guys n' Dolls maakte het beeld.

Dat is nu het Johnny Jordaanplein
Het staat niet op de plattegrond maar is toch geopend door toenmalig stadsdeelwethouder Guusje ter Horst. Af en toe liggen er bloemen onder de buste van Johnny Jordaan.
Op koninginnedag krijgen alle beelden een oranje sjaaltje om en een feestmuts op.
Veel toeristen kijken hulpeloos op hun plattegrondje, is dit nu de Elandsgracht of...?
Andere toeristen arriveren op hun Yellow Bike. Ze doen mee aan een speurtocht door de Jordaan, zingen een Jordaanlied en informeren naar de werkelijke naam van Manke Nelis. Voor diens auto-ongeluk was diens artiestennaam Carlo Pietro.

Als er geklaagd wordt dat de verlichting van de borstbeelden op het Johnny Jordaanplein de slaapkamers van de bewoners van de Elandsgracht in schijnen, roept een buurtactivist: "alle Yuppen moeten opsodemieteren!"

Dit zou een goede bestemming zijn

Tijdens de Amsterdamse Jordaan vakantiefeesten in 1951 worden op de Elandsgracht zeepkistraces gehouden.

Elandsgracht tijdens de oorlog [1942]

Er werden op de Elandsgracht ook 200 jeugdstormers geinstalleert, jongeren van de NSB die vrijwillig in Duitse dienst gingen. Waarom dat precies in de Jordaan moest gebeuren in niet duidelijk. In ieder geval kwamen de Jordanezen niet in opstand tegen deze botsende cultuur.

Referendum
Een groep ondernemers en misschien een paar buurtbewoners zijn het niet eens met de plannen van de deelraad. Er is besloten de buurt een beter en vooral menselijker aanzien te geven. Leefbaarheid is zeker niet een opeenhoping van geparkeerde auto's midden op de Elandsgracht. 135 van de 165 parkeerplaatsen verdwijnen en het transformatorhuisje op het Johnny Jordaanplein wordt gesloopt.
In de nabijgelegen Q-parkgarage op de Appeltjesmarkt worden 150 parkeerplaatsen gehuurd.
Dat is niet naar de zin van de ontevreden Jordaners en ze verzamelen handtekeningen voor een referendum. Dat wordt gehouden en de kiezers kunnen stemmen voor plan nul, alles blijft zoals het is, of plan+ een herinrichting op werkelijk leefbare schaal waarbij het middenterrein autovrij wordt.

De protestgroep accepteert de uitslag van het referendum, waarbij voor plan+ gekozen is, niet. Ondanks het feit dat ook in de dichtsbijzijnde stemlokalen die meerderheid aangetoond is.
Democratisch bepaalde besluiten of niet, ze willen maar weer eens een lekker Jordaanoproer veroorzaken. De linkse groene rakkers moeten met hun tengels van hun Jordaan afblijven.

Bestaat die Jordaanse cultuur, uit de tijd dat Justus van Maurik, Herman Heijermans en Israel Querido die beschreven hebben, nog wel? En wie zijn eigenlijk de dragers van die cultuur?
In ieder geval niet mensen met een 'eigen Jordaan eerst' opvatting.

naar boven

Tweede Laurierdwarsstraat / Interieur coffeeshop Sanementereng / Mr K

Coffeeshop Sanementereng
Een combinatie van geestverruimende kruiden en bijzondere en vintage voorwerpen.Te koop in een omgeving van tweedehands spullen, boeken en platen. De voorraad staat tot het plafond opgestapeld. Je waant je in een Afrikaanse Rasta omgeving compleet met Reggae en tafelvoetbal.
Sanementereng is het geluid dat een Djebe in Gambia maakt.

Helaas is het pand te bouwvallig geworden en is de renovatie inmiddelsvoltooid
Het is de vraag of dit bijzondere shopje terug zal keren of dat er op die plek het zoveelste trendy zaakje komt. In ieder geval is de naam veranderd in Mr. K coffeeshop en de bric à brac is niet prominent aanwezig.
Een buitelandse gast schreef in zijn dagboek:

This unique spot is so much more than a coffee shop, it is also a veritable Aladdin’s cave of junk, trinkets and treasures, which surround you as you smoke and even spill out onto the street.
All the items, from African masks to China dolls to lights and rugs, can be bought, or merely admired. When you enter, you can get your hash, weed and drinks at the bar, where you can also sit and talk with the friendly staff. The place is fairly small, and the simple wooden seats and bar stools are not the most pleasant in the world, but these small discomforts are more than made up for by the sheer wonder and quirkiness of this one-of-a-kind coffee shop.

naar boven

Grafisch Atelier

Gevelstenen voormalig Grafisch Atelier Laurierstraat

Stichting het Amsterdams Grafisch Atelier (AGA)
Een ambachtelijke werkplaats en atelier voor professionele beeldende kunstenaars en vormgevers al sinds 1958.
Het AGA ontwikkelde zich van een ambachtelijke werkplaats tot een multidisciplinair grafisch productiecentrum voor hedendaagse kunstenaars en vormgevers.
Door een groot internationale netwerk met collega instituten ontstaan vele uitwisselingsprogramma's in de vorm van artist-in-residences, gastkunstenaars, presentaties en tentoonstellingen. Het ideaal is te groeien tot een laboratorium voor de kunsten.
Het Amsterdams Grafisch Atelier heeft een voorbeeldfunctie op het gebied van milieuvriendelijk drukken.
Door alle bezuinigingen moest het atelier flink bezuinigen. De huur in de Laurierstraat kon er niet meer vanaf en het atelier is verhuisd naar de Roos van Dekemaweg 7 in Amsterdam West.

naar boven

verder lezen:
> Hofjes en pleinconcerten
> Kunstenaars en de Jordaan
> Botsende Culturen
> Max Havelaarop de Lauriergracht
> Mance Post over de Jordaan
> Werkgroep Kunst en Cultuur
> Musea in de Jordaan