Lauriergracht hoek Prinsengracht [1891] / Op de brug bij 2e Laurierdwarsstraat [1900]

De Lauriergracht is de middelste van de Jordaanse grachten

De Lauriergracht is 400 meter lang, gegraven op de plek van het Caetsbaenpadt en lag aan de de 10 voet, (2,831 m) brede Caetsbaensloot.
Het gedeelte dat in het Jordaan lag werd wijder gegraven en uitgediept, dat werd dus de Lauriergracht. 
Aan de Zuidzijde was er de Pieters- of Gasthuyssloot, tussen de erven van de Lauriergracht en de Elandsstraat.

De Egelantiersgracht is 472 m, de Bloemgracht 430 m, de Looiersgracht 243 m en de Passeerdersgracht 230 m lang. Het zijn de enige grachten tussen de Prinsengracht en de Lijnbaansgracht waar nog water in zit.

De Lauriergracht kende een zekere grandeur die af te lezen is aan huizen van de kunstenaars en belangrijke mensen die er leefden en werkten.
Het RK Jongensweeshuis, het Klooster de Voorzienigheid met verschillende bijbehorende scholen en het Luthers weeshuis hebben een belangrijk stempel op de gracht gedrukt.

Even huisnummers, noordzijde



Nr.2 Restaurant Raïnaraï
Een Laurierboom heeft lekker geurende blaadjes. Het is daarom duidelijk dat er op de hoek van de Lauriergracht een traiteur zit met gerechten uit de nomadische keuken van Algerije, zoals couscous met gedroogde pruimen en abrikozen en pittige gehaktballetjes van kip en meerdere visgerechten waar die blaadjes in zitten.
Het vereist wel enige handigheid om op het schuine dakje van het pothuis je soepje in je bord te houden.

Nr.2 'In t Casteel van Malaga' 1750
Op de gevelsteen zie je een aan een rivier gelegen vestingstoren. Uit Spanje werd wijn gehaald, een van de havens was Malaga.
Op dit adres woonde waarschijnlijk een wijnkoopman.
De gevelsteen zat vroeger op de achtergevel.

Nr.4 Het huis van de bovenmeester 1872
Op deze plek was in de 19e eeuw een Openbare Lagere School gevestigd waar de bekende wiskundige, Peter Wijdenes [1872-1972] op twintigjarige leeftijd voor fl.600,- per jaar les gaf.
Op 1 januari 1892 begon hij als hier als onderwijzer. Door zelfstudie kwam hij hogerop en in 1911 werd hij leraar aan de driejarige HBS aan de Weteringschans.
In 1907 begon hij met het schrijven van wiskundeboeken. Zijn boek Algebra voor de MULO [1912], haalde de 70e druk. Op zijn 80e verjaardag werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

Kinderen bij de school gefotografeerd door buurman Breitner

Nr.6 Bedreigd Ateleliergebouw
Achter deze deur bevindt zich sinds 1959 een aantal unieke werkplaatsen van kunstenaars en ambachtslieden.
Voorbeelden ervan zijn op deze pagina te lezen.
Het ateliergebouw is een markant punt, niet alleen door het feit dat in de geschiedenis een aantal beroemde kunstenaars op de Lauriergracht er hun ateliers hadden, maar ook omdat er sindsdien nog steeds veel verschillende kunstuitingen plaatsvinden. Literair, beeldende kunsten fotografie, toneel en dans, grafiek en meer uitingen komen tot bloei op deze gracht.

Het is daarom een dramatisch onverschillig besluit van de Gemeente om het pand te verkopen en daarmee een cultureel belang voor de hele stad te schaden.
Een petitie is aangeboden om de bestuurders / projectontwikkelaars van onze stad tot bezinning te brengen.

Nr.6 Atelier van een Cremonese vioolbouwer
In het Italiaanse Cremona is eind 16e eeuw een bijzondere vioolbouw ontwikkeld. In deze nieuwe traditie had de vioolbouw geen verbinding meer met het milieu van de muzikanten en vedelaars, de vioolbouwers waren zelfstandige kunstenaars.
De grondlegger van de Cremonese vioolbouwtraditie was Amati. Zijn kleinzoon Nicola Amati was de belangrijkste vioolbouwer in zijn tijd.Een leerling van Nicola Amati was Antonio Stradivari die beroemde instrumenten maakte.
Op de Lauriergracht zet een Hollandse vioolbouwer Ronald de Jongh de traditie voort.

De violist Kremer getekend door Norbert Olthuis

Nr.6 Atelier van Norbert Olthuis 1925-2009
26 augustus 2009 overleed Norbert Olthuis op 84 jarige leeftijd. Norbert werkte en leefde hier als tekenaar, schilder en docent aan de Rijksacademie. Ook speelde hij graag viool. Het was bij het grote publiek zo goed als onbekend, maar door collega’s zeer bewonderd. Zijn liefste bezigheid was het maken van razendsnel neergeschreven schetsen. Hij heeft hij de kunst van het weglaten, de weergave van het ene, essentiële moment, tot grote hoogte beheerst.
(vlg M Schapelhouman, Rijksprentenkabinet)

Nr.6 Cambium meubelmakerij
Een klein bedrijf dat meubels maakt voor mensen met een uitgesproken eigen smaak.

De naam is ontleend aan Cambium, een weefsellaag in de bast van bomen bestaande uit kleine cellen met dunne wanden.

George Hendrik Breitner [1857-1923] heeft op verschillende plekken in de stad gewoond.
Van 1893 tot 1899 aan de Lauriergracht. Hij werd niet alleen bekend als schilder, maar hij was ook fotograaf. Zijn onderwerpen waren ontleend aan mensen die zich door Amsterdam bewogen, zoals dienstbodes en winkelende dames. Hij documenteerde ook veel bouwwerken in de stad.


Lauriergracht 1894


Lauriergracht 1895, gefotografeerd door Breitner vanuit zijn huis

Nr. 8 Uitvaartbenodigdheden 1935

Nr.8

Verhoeven had bemiddeld in het vinden van een huisje voor Gerard Reve in Greonterp, waar hij zelf een landarbeidershuisje had. Reve droeg zijn boek 'Het lieve leven' aan hem op.
Peter B is Peter Brinckman. Reve omschreef hem als een heterosexuele wijsgeer, technies ongelooflijk handig, dag en nacht over God bezig, met een uiterst gebrekkig taalvermogen.

---

Nr.8 voormalige Trompettersgang.

Binnenplaats achter Nr.12

Nr.12 H. Rappange & Partners, architecten 1825
In de gang van het kantoor zit nog een waterput met een houten deksel. Achter het gebouw is een binnentuin met een dubbele houten 'loggia'.

Vroeger was er een aannemersbedrijf gevestigd en in de tuin zijn de hardstenen bestratingen voor de wielen van de kruiwagens te zien. Er is een hijsrad met windas. Voor de arbeiders een 'secreettrechter' om in te pissen.
Een smalle gang leidt naar de voormalige gymzaal van de school op nr.4, waar nu de tekenkamer is.

Nr.14-16 Drukkerij Terts


Een tijdje was een bijzondere verzameling historische affiches te bekijken en te koop bij drukkerij Terts.

(L) een ontwerp van J.Kotting voor een theatervoorstelling uit 1920. (R): een ontwerp van Wim Brusse uit 1936

Nr.20 Snijdersgang voormalig Rozendaalshofje

Nr.24 voormalig Witmarmergang.

Nr.?? Knotsenburgergang
"Twee huijsen en hunne Erve staande en Leggende onder een Dak, ten eynde van de Knodsenburger gang op de Lauwriergragt Noordzijde tusschen de twee Laaste Bruggen ...

Nr.30 - 50 Ziekentroostersgang
Steegjes met kleine woninkjes die nu door de bebouwing opgeslokt zijn.



Nr.32-48 bedrijvigheid [1930]

Een huis en erf, aan de Laurierstraat, "met een vrye uytganck int Sieketroosterssteechie". Tegenwoordig ligt zij nog voor een deel uit tussen de percelen 43 en 45 van de Laurierstraat.
Al in 1608 bezat een zekere Pieter Willemsz., ‘sieckentrooster", grond ter plaatse, waar later het eerste park van de de Lauriergracht – Noordzijde zou worden gerooid. Naar hem is vermoedelijk de gang genoemd. Merkwaardigerwijs wordt in 1626 een zekere Dirck Pietersz., ook ziekentrooster van beroep, vermeld als huiseigenaar in de Laurierstraat.

Nr.30 Meubelfabriek H. Gerritsen
Op 8 januari 1944 om 05:29 uur brak een grote uitslaande brand uit. De oorzaak was niet bekend.
Er is geblust met 8 stralen.

Nr.50 Geboortehuis van Lucebert [1924-1994]
Dichter en beeldend kunstenaar Lubertus Jacobus Swaanswijk, [1924-1994] is zoon van een kelner, tevens huis- en letterschilder, en een buffetjuffrouw. Er waren geldzorgen en zijn ouders hadden een slecht huwelijk. Toen Bertus twee jaar was, liep zijn moeder weg en liet de vader en drie zoons alleen achter. Tot zijn dertiende woonde Bertus op de Lijnbaansgracht 62a.
Hij zat op de Westerstraatschool, de latere Theo Thijssenschool.
Als hij tien jaar is, maakt hij het Jordaanoproer mee.
Het straatgeweld en het autoritaire machtsvertoon van de overheid maken een enorme indruk op hem.
In 1939 krijgt de hij een beurs voor het Instituut voor Kunstnijverheid Onderwijs, maar na enkele maanden moet hij er af, omdat zijn vader hem nodig heeft in zijn bedrijf. Met baantjes moet geld in het laatje komen. Hij is jongste bediende op een kantoor en schilder van bioscoopreclames.

Hij wordt als dichter later De keizer van de vijftigers genoemd.

De jonge Lucebert , die zich na de Tweede Wereldoorlog manifesteerde als revolutionaire en zeer geëngageerde dichter en schilder, blijkt tijdens de Duitse bezetting bevlogen te zijn geraakt van de ideologie van de nazi's, inclusief hun antisemitische gedachtengoed. Dat onthult Wim Hazeu in de biografie van Lucebert

Nr.50 De fietsenmaker [1936]
Het pand is in 1936 herbouwd. Na een kolenpakhuis kwam de fietsenmakerij er in.

Behalve alle mogelijke onderdelen voor het herstellen van onze rijwielen, zijn er verzamelingen van antieke merkenplaatjes en oude voorvorken te bewonderen.



Het motto is: Je weet nooit of je er nog eens iets mee kan doen.

Nr.52hs Atelier Peter Erftemeijer
De beeldhouwer maakt beelden van mensen die je elke dag op een willekeurige plaats in de stad kunt tegenkomen. Een drietal ervan zijn te zien in de Staatsliedenbuurt, op weg naar het Westerpark.

Collage: Sylvia Weve en Kiek Houthuysen

Nr.54 Doede Jaarsma Communicatie
Hoe krijg je een doelgroep in beweging?
Precies, door ook wijn van Casa del Vino te verkopen.
Maar dan ook per fiets op je doel af!

Nr 58 Reigersgang is verdwenen



Nr.66/70 Snijdersgang is ook verdwenen

Nr.72 Nieuwbouw
Het pand werd in 1934 afgebroken en vervangen door nieuwbouw, het gebeeldhouwde fronton bleef bewaard en werd later gepolychromeerd en op het zo genoemde Van Houten pand Driehoekstraat 10 geplaatst.

Nr.74 Gevelsteen S.MATYS
Daar staat hij met een boek en een bijl in de hand omdat hij, Sint Matthias, de schutspatroon van de kuipers is.

Nr.74 Familie Nunis-Vaz [1943]
De gehele familie, Mordechai, Esther, Eduard, Samuel, Isaack, Ida en Sonja, die hier woonde is omgekomen in concentratiekamp Sobibor op 21 mei 1943

Een boom op de Lauriergracht
Hoek 1e Laurierdwarsstraat.
Huizen scheef of boompje scheef?

Nr.76 Mijntje van den Hoek 1911
In 1911 is zij een winkelierster in snoep, water en vuur. Haar winkeltje was alleen bereikbaar via de Snijdersgang naar de inpandige huisjes.

Nr.78 Klavecimbelbouwers 1974
Klinkhamer & Partners maken instrumenten met expressie en nuance. Er moet goede intonatie en een nauwkeurige regeling te maken zijn. Alle bewegende onderdelen worden in het eigen atelier gemaakt.

Mezzotint van Govert Flinck door Abraham Blotelingh

Nr.76-78 Huis van de schilder Govert Flinck [1644]
Flinck werd geboren in het Rijnland. Hij had geen zin in de zijdehandel van zijn vader.de doopsgezinde preker en schilder Lambert Jacobsz. kon zijn ouders overtuigen dat hun zoon best schilder kon worden.

In 1633.ging Flinck in de leer bij Rembrandt van Rijn waarschijnlijk samen met Ferdinand Bol. 
Drie jaar later verliet Flinck de werkplaats van Rembrandt.
Het bleek dat verschillende van zijn werken als Rembrandt zijn verkocht.
Het ging Flinck blijkbaar voor de wind, want in 1644 koopt hij dit dubbel pand voor 10.000 gulden.
Zijn schilderswerkplaats was aan de overkant op nr.27

Toen Flinck 2 februari 1660 op 45 jarige leeftijd stierf, schreef Joost van den Vondel een treurdicht.
Hij werd begraven in de Westerkerk.

Nadat de lithopers van Rento Brattinga verdwenen was zijn er nog bijzondere prenten te zien.

Nr.80? Witmarmergang

Nr.86 Burgemeesterswoning
Hier heeft Joan Huydecoper van Maarsseveen [1625-1704] gewoond. Hij was dertien keer burgemeester van Amsterdam en ging liever in de Jordaan wonen dan op een van de deftige grachten.


Joan Huydecoper en zijn vrouw Sophia Coymans

Nr.86-3 Bart Scheerder
Bart is beeldend kunstenaar en geen burgemeester.
In de wereld volgens hem zijn mens en dier in een tragisch conflict verwikkeld. De situaties waarin ze verzeild raken zijn vaak schrijnend, wrang of zelfs ronduit dramatisch.
Zijn installaties nemen Jeroen Boschachtige proporties aan.

Nr.86 Mejiro Gym
Kickboksen in een stijl afkomstig van de dojo van Kurosaki in het Mejirodistrict in Tokio.

Nr.86-101 Suikerraffinaderij Beuker& Hulshoff [1840]
De fabriek [1837-1880] bestond eerst uit twee grote panden, genaamd Berlijn en Hanover, waar al vanaf halverwege de 18e eeuw een suikerraffinaderij gevestigd was. H.Croockewit kocht in 1817 die pakhuizen en de firma Beuker & Hulshoff huurde eerst deze panden en kochten die in 1840, samen met de daaromheen gelegen woonpanden, waaronder het Oude Walen Weeshuis. Er ontstond een enorm fabriekscomplex tussen de Lauriergracht en de Laurierstraat.

Op 7 januari 1880 was er een grote uitslaande brand. De oorzaak was onbekend. Vijf stoomspuiten en zeven handspuiten werden ingezet om de brand te bestrijden. Er vielen twee doden onder de arbeiders.



De drijvende stoombrandspuit Jan van der Heyde heeft tot 14 januari nageblust. Uiteindelijk is de brand gedoofd door de instortende muren. Vierhonderd arbeiders waren werkloos geworden want de fabriek werd niet herbouwd,
Drie boogvormige fabriekspoorten zijn overgebleven van een enorm complex dat het hele blok omvatte.

> meer over suikerraffinaderijen

Nr.110 Gitaarbouwer [1984]
Op een dag in 1984 besloot Otto Vowinkel dat hij gitaarbouwer wilde worden. Hij kocht een stapel hout, een zaag, een beitel, een pot lijm en het boek "Hoe bouw ik een klassieke gitaar?" Na een half jaar slapeloze nachten en veel doorzettingsvermogen maakte hij iets dat op een gitaar leek.

Vroom en Dreesmann [1878]
Dat de Lauriergracht en omgeving een belangrijke plek was om een nering te beginnen blijkt uit één van de eerste vestigingen van V&D op de hoek van de Tweede Laurierdwarsstraat en de Rozenstraat.
Dreesmann had vanaf het begin een ongebruikelijke handelsvisie, lage prijzen, een kleine marge en een hoge omzet. Hij kocht faillissementspartijen op. De zaak liep goed en al na vijf maanden werd een eerste bediende aangenomen.
Op 6 augustus 1879 trouwde Anton met Helena Tombrock, de oudste dochter van een welgestelde katholieke manufacturier uit Franeker. Een dag na het huwelijk namen ze intrek in de tweede zaak op de hoek van de Tweede Laurierdwarsstraat, schuin tegenover zijn eerste winkel. Het nieuwe pand was gekocht met financiële steun van zijn schoonvader en zijn oom.

---

Nr. 112 BYCS
Ingang Tweede Laurierdwarsstraat 64

"Iedere keer dat ik iemand op een fiets voorbij zie komen, hoef ik niet meer bang te zijn voor de toekomst van het mensdom"

Onder dit motto zijn een aantal mensen bezig plannen te bedenken om meer mensen op de fiets te krijgen als ze een stad bezoeken. Het is een schone en gezonde manier van stadsvervoer.

---

Nr.112-114 Gerestaurareerd

---

Nr.116 Luthers Weeshuis De Laurier [1678]
In 1678 wordt weeshuis De Laurier op de gracht gevestigd in een reeds bestaand pand. Het is in de achttiende eeuw meerdere keren uitgebreid. De huidige voorgevel is uit 1757. Tegelijkertijd is een dwarsvleugel met regentenkamer gebouwd.
Het gebouw is een schenking van de Lutherse koopman Jan Geerkens. Het heeft een hoofdgebouw en twee losstaande vleugels op het binnenterrein. Op die manier konden de jongens en meisjes in het weeshuis worden gescheiden.

In het weeshuis werd onderwijs gegeven. Weesjongens worden als werkjongens bij ambachtslieden in de leer gedaan. Meisjes moeten in de huishouding werken. In het weeshuis is een bakkerij die ook het brood bakt voor uitdeling aan de armen.



Vanaf 1783 is er een apotheek en een schoenmakerswinkel aan het weeshuis verbonden.
Op de fronton is nog steeds de Lutherse zwaan te zien.
Het weeshuis had, net zoals het Jongensweeshuis aan de overkant, last van weesjongens die op alle mogelijke manieren aan geld voor drank probeerden te komen. Het was daarom banken van lening verboden geld aan weeskinderen uit te lenen.


Binnenplaats Luthers Weeshuis

---

Nr.116 Van weeshuis tot militair logement [1811]
Als alle wezen vertrokken zijn wordt het gebouw voor uiteenlopende opmerkelijke bestemmingen ingericht.
In 1811 wordt het gebouw door de Franse bezetter gevorderd om als hospitaal voor de Franse troepen te dienen. De 141 wezen verhuizen noodgedwongen naar het Oude Mannen- en Vrouwen huis van de Lutherse Diaconie aan de Nieuwe Keizersgracht.
Tussen 1881 en 1930 is er een logement voor doortrekkende officieren van het KNIL.

Commissariaat van Afmonstering
Zoo worden thans de uit Indië terugkeerende militairen, hetzij zij wegens expiratie van het dienstverband al dan niet met pensioen, hetzij als afgekeurd den dienst zullen verlaten, bij aankomst in Nederland ontvangen aan het daartoe ingestelde commissariaat van afmonstering te Amsterdam of te Rotterdam. Daar is een hunner officieren belast met hunne afmonstering en worden zij, zoolang zij nog in dienst zijn, op 's Rijks kosten gevoed en vervolgens naar hunne woonplaatsen gezonden, alwaar den burgemeester de uitbetaling wordt opgedragen der hun toekomende gelden.

---

Hondenmeppers
De dienstingang van de Koloniale Reserve werd ook gebruikt door de stadshondenmepper die kennelijk eveneens een plekje in het gebouw had.

---

Nr.116 Politiebureau op de Lauriergracht
Het weeshuis heeft tot 1930 ook als politiebureau gediend. De agenten van dat posthuis speelden een rol in de strijd tussen het gezag en de socialisten.

Colporteren van het blad Recht voor Allen

Hop hop hop, knoop de socialisten op
Karel Anthonie Bos woont in de Hazenstraat Nr.4
Hij is de beroemde of beruchte colporteur van socialistische pamfletten. Daarom worden bij hem de ruiten ingeslagen.
Het politiebureau op de Lauriergracht is vlakbij. De agenten komen niet in actie. Het gemeentebestuur haat de sociaal-democraten en schrijft de verwoesting van het boekwinkeltje toe aan eigen schuld, is dat niet een bedenkelijk gemis aan zelfbeheersing?

Politie en militairen grijpen tijdens het Jordaanoproer in

---

Nr.116 Jordaanoproer [1934]
Na een protestvergadering van het Werklozen Comité aan de Lauriergracht breken onlusten uit. Het is bekend als het Jordaanoproer van 4 juli 1934. Tegenstanders van de NSB demonstreren tegen de verlaging van de werkloosheidsuitkering.
Bewoners steken bruggen in brand. Minister-president Colijn gelast een hard optreden. De politie wordt met stenen en dakpannen bekogeld en schiet terug.

---

Nr.116 Internering NSB'ers [1945]
Na de oorlog werden in het voormalig weeshuis leden van de NSB, velen getrouwd met een Duitse vrouw, met gezin en al vastgezet. Voor de deur stond een militair met een geweer op wacht.
Vreemd genoeg werden er ook 'goeie' Nederlanders, die in Duitsland gewerkt hadden, tijdelijk gehuisvest.

---

Nr.116 Anti-Apartheids Beweging Nederland [1976]
De beweging is in 1971 opgericht.
De veteranen uit het eerste Comité Zuid-Afrika Stella Hilsum, Ed van Thijn en voorzitster Conny Braam waren, samen met andere leden van het AABN, vanuit hun kantoor aan de Lauriergracht 'live' getuige van Mandela's vrijlating op 11 februari 1990. De Anti Apartheidsbeweging is nu opgegaan in het Nederlands Instituut Zuidelijk Afrika [NIZA]

---

Nr.116 Nederlands Palestina Komitee
Een andere bewoner was Nederlands Palestina Komitee [NPK], een onderdeel van een mondiale beweging tegen uitbuiting, onderdrukking, discriminatie en racisme.

---

Nr.116 Jeugdhotel en opvang drugsgebruikers
Het gebouw is een tijdje een jeugdhotel geweest.
De Stichting Laurier hield zich vanuit de gemeente tot 1976 bezig met de opvang van druggebruikers in het hoofdgebouw en de 2 vleugels.

---

Nr.116 Kleine bedrijfjes en kantoren
Het gebouw herbergt tegenwoordig een aantal kleine zelfstandige bedrijfjes zoals een ontwerpster en bewerkster van foto's.
Er was een kantoor van Spirit, een instelling voor opvang van jongeren.
Stadsdeel Centrum is de eigenaar van het pand en er komen na de restauratie opnieuw kleine bedrijven in.

---

Waterkelder uit 1757 onder het Luthers Weeshuis

Nr.116 Waterkelders [2010]
Tijdens het restaureren van de fundamenten van het weeshuis zijn unieke waterkelders aangetroffen. Architectuurhistoricus Pieter Vlaardingerbroek, van Bureau Monumenten is enthousiast over de vondst.
In Amsterdam waren veel kleine waterkelders, onder meer onder woonhuizen. Maar zelden verkeren ze in goede staat. Deze twee waterkelders konden ieder honderdduizend liter bevatten. Alleen onder het Burgerweeshuis en het Maagdenhuis zijn vergelijkbare waterkelders. Meestal zijn dan delen ervan gesloopt en ontoegankelijk. In het Stadsarchief bevinden zich veel gegevens, in wat er de lutherse dozen worden genoemd. Tekeningen vermelden wie aan het weeshuis hadden gewerkt. Eén van de twee waterkelders stond erop. De rechter niet, maar die is nu dus teruggevonden.
Waterkelders werden vooral gebruikt om er zeker van een geregelde watervoorziening te zijn. Water kon ook worden gekocht, maar dan was men afhankelijk van de aanvoer per schip, de zogenoemde waterleggers die in de gracht afmeerden. Als er ijs in de gracht lag lukte dat niet.

---

.

Nr.118 Bolbliksem [2007]
In de morgen van 16 juli is, terwijl de bewoners niet thuis waren, de bliksem ingeslagen. Het huis vloog in brand. Ooggetuigen zagen een vuurbol vanaf de brug over de daken springen. Beweerd werd dat de bol eerst nog in de tuin van het voormalige weeshuis stuiterde, gelukkig zonder de vissen in het vijvertje te doden.

---

Nr.118-122 Pakhuis De Hoop [1930]

Verkoopacte pakhuis
(...)Abraham van den Bergh het zelve onder te noemen pakhuys is doen maken. En de zyn comparanten gelieden indiervoegen verkogt, opgedragen en quytgeschonden te hebben aan Jan Thomasz, Een pakhuis en Erve, staande ende gelegen op de Lauriergragt aan de noordzijde, by het Luthersche Weeshuys, daar de worstelinge Jacobs in den gevel staat en dat met alzulke belendingen, streckingen vry- en onvryheden servituten krimpen, en ligten, als het zelve van oudts gehad heeft, ofte nog zoude mogen hebben, niets uytgezondert, en zo als het zelve voor het tegenwoordige geconstitueerd, is, en in allen schyne aldaar gelegen is, behynt en betimmert staat,(...)Oirconde ect. den 19. September 1749

---

Nr.118 Dominee HP Scholte
woonde in het voormalige pakhuis. Hij was Amsterdammer van geboorte en keerde terug om een afgescheiden gemeente te stichten. Hij preekte in de Chr. Gereformeerde kerk Eben Haëzer op Nr. 132.

---

Nr.120 Gevelsteen de Leeuw

---

Nr.122 Fabriek van brandweermateriaal
Voorheen Machine en Brandweermateriaalfabriek autogene lasinrichting G. van Kersch.[1930]

---

Nr.124 Waxinelichtfabriek [1898]
Volgens de overlevering werden de eerste waxinelichtjes op 7 maart 1898 hier gefabriceerd. De naam werd bedacht door Anton Verkade, de zoon van Ericus Gerhardus Verkade, die de twee Engelse woorden wax en paraffine aan elkaar plakte.



Nr.124 War Child
In de voormalige machinefabriek had War Child een tijdlang een kantoor. Het pand is nu gekraakt.

---

Foto: A v Dijk 1957

Nr.132 Chr. Geref. kerk Eben Haëzer [1893]
De Kerk werd 'De Buffel' genoemd.
De gemeente had twee 'preekplaatsen' in de stad. In 1985 werd de Eben Haëzerkerk op de Lauriergracht gesloten. Sindsdien is er slechts één preekplaats in de stad over.
De kerk is in de zogenoemde Willem II-gotiek gebouwd. Kenmerkend voor deze neogotische stijl is dat de constructie neoclassicistisch was en dat het neogotische vooral naar voren kwam in het decoratief gebruik van uit de gotiek overgenomen vormen als spitsbogen en pinakels. Deze kerken hadden soms imitatiegewelven van stro en stucwerk, stukadoorsgotiek genoemd.

.
Interieur Eben Haëzer kerk

De kerk had een Flaes-orgel [1874]
Het was oorspronkelijk voor de Engelse kerk op het Begijnhof gebouwd. In een nieuwe kast is het in deze kerk geplaatst. Tegenwoordig staat het orgel in Meppel.

Nr.132 De kerk is omgebouwd tot appartementen

---

Nr.136-138 Restauratie [1996]
De panden stonden er in de jaren tachtig slecht bij. De restauratie werd in 1996 voltooid met de herplaatsing van enkele ornamenten op Lauriergracht 136. Het zijn delen van een tuitgevel. De huizen in deze buurt zijn kleiner dan op de grachtengordel. Toch is zelfs in het kleinste Jordaan-huisje het standaard grachtenhuis te herkennen. De huisjes zijn smal en diep, de verdiepingen worden naar boven toe lager en ze hebben een al dan niet rijk geornamenteerde topgevel. Wel valt op dat er weinig huizen in de Jordaan zijn met een hoge stoep.

---

Soulfood / The Green Temple

Nr.142 The Conscious Club [2016]
Waar vroeger de chocoladefabriek van de Gebr. Blooker was is nu een plek gecreëerd voor mensen met een bewuste manier van leven.
Niet alleen in de Jordaan, maar overal op de wereld is behoefte aan zo'n plaats met voedsel voor lichaam en geest.

---

Nr.152 en 154 Voormalige houthandel
Op 16 april 1935 ondstond een grote uitslaande brand.
Drie houten loodsen met houtopslag gingen in vlammen op.De brand is geblust met 7 stralen.

---

Nr.160-170 Van twee tot één
De twee huisjes naast de houthandel zijn gesloopt en op die plek is één nieuw huis in de stijl van de Amsterdamse school gebouwd. Daarmee verdween huisnummer 162

---

Nr.164 Vroeger twee smalle huisjes [1936]
Het pand is gebouwd in 1936 door Heineke en Kuipers na het slopen van de twee kleine huisjes. Op een goed moment was er een strijkerij op de begane grond gevestigd. In het tuinhuis was een strijkerij van mensen die op 2 hoog woonden. Er wordt ook gezegd dat er nog sigaren gerold zouden zijn in het tuinhuis.

---

Nr.166 Vroeger een melkinrichting
De huizen op 166 en 168 zijn in de jaren 30, helaas, zogenoemd 'historiserend' herbouwd.

---

Nr.168 Voormalige fietsenstalling

Lauriergracht hoek Lijnbaansgracht

Nr.170 Voormalig café
Het huis op de hoek van de Lijnbaansgracht was vroeger het café van de moeder van Johnny Jordaan.

---

Lauriergracht hoek Lijnbaansgracht

Nr.170 Naked World on the Canal [2007]
Fotograaf Spencer Tunick maakte overal in de stad opnamen van groepen naakte mensen. Aan de overkant in de Parkeergarage en zo ook op de brug over de Lauriergracht.

---

Nr.170 Een bestelling? [1967]
Schade in de woonkamer van de familie Henger aan de Lauriergracht, nadat een vrachtwagen met hout achteruit van de brug tegen het huis is gereden.

---

Stempassenoproer [2006]
Op 31 oktober zijn in de gemeente Amsterdam StemPassen bezorgd bij de kiesgerechtigden.
Het is direct al duidelijk geworden dat deze StemPassen op de Lauriergracht en in de Laurierdwarsstraten structureel niet of zeer sporadisch door TNTpost zijn bezorgd.
Is dit een begin van een stemfraude zoals die slechts in derde wereld landen voorkomt?
De bewoners van de Lauriergracht komen op een bescheiden manier in opstand. Politieke partijen eisen dat de gedupeerde burgers alsnog kunnen stemmen. De gemeente belooft snel beterschap.

Onbestelde stempassen [2017]
Een hardnekkige fout in de administratie veroorzaakt in dat jaar opnieuw op fraude gelijkend ongemak als alle bewoners van de Platanen geen pas ontvangen en stuk voor stuk naar de Stopera moeten om het document te bemachtigen. De vraag blijft: wie heeft de passen zoekgemaakt en wie gaat er stemfraude mee plegen?

---

Groentehandelaren
In de tijd dat de Groenmarkt vlakbij was hadden handelaars ook opslagplaatsen op de Lauriergracht. Dat leverde stapels groenteafval voor de deur op, zoals hier bij de firma Looman.

---

Scheepvaart op de Lauriergracht
Binnenwaterbeheer rapporteert het wrak van een naamloze blauwe kruiser van vijf meter lang. Het bootje zal weggesleept worden.
Op mooie zomerdagen en als er een Grachtenfestival of een Gay Parade is, passeren scheepjes in alle soorten en maten, met standaard, een fles rosé aan boord.
De Lauriergracht is een verbinding tussen de Prinsengracht en de Singelgracht. Vele bootjes kiezen via deze route het ruime sop richting het IJ.

Plons in de gracht
Regelmatig rukt de brandweer uit om onhandige inparkeerders op het droge te takelen.
Fotograaf Paul Huf snelde uit zijn atelier in de Hazenstraat om de redding vast te leggen (1966)


Vroeger zonken de dekschuiten ook wel eens [1952]

Er moest een paard uit de gracht getakeld worden

Soms dook een 'stalen ros' op.
Het bleek mijn fiets te zijn die ik een jaar lang kwijt was.

---

 

Oneven huisnummers, zuidzijde

Op de Lauriergracht bij de Prinsengracht was een poortje, waarboven het Wapen van Breda met het jaartal 1615 hing.

Nr.5 Ontmoeting van literair belang [1776]
De schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken hebben elkaar in het huis van Jan Everhard Grave, in 1776 ontmoet. Die was medeeigenaar van een suikerfabriek op de Lijnbaansgracht, maar vertaalde ook Lutherse geschriften. Betje kende Jan Everhard van het religieuze genootschap Liefde en Eendragt.

“Ik ben blij tot in de puntjes van mijne hairlokken,” schreef Betje vanuit de Beemster aan de vrijetijdsdichter ‘Graafje’ toen hij voorstelde om in zijn huis te komen logeren om daar Aagje te leren kennen. Ze kon nauwelijks wachten.
“Haal mij, plak me in de koets en rij met mij naar uw huis!” . Betje en Aagje waren toen 38 en 34 jaar oud.
De eerste moderne Nederlandse roman Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart zou niet geschreven zijn als de schrijfsters ervan, Betje Wolff en Aagje Deken, elkaar nooit ontmoet hadden.

De Lauriergracht gefotografeerd door Breitner die aan de overkant op nr.8 woonde. Het is een tijd dat er geen auto's op de walkant staan en een enkel scheepje aan de wal ligt.

Nieuwbouw Altra College in de Konijnenstraat [2004]

Nr.13 PPI Altra College [2001]
Na de nieuwbouw in de Konijnenstraat om de hoek, is het Pedagogisch Psychologisch Instituut bekend onder de naam Altra College. Het is een bijzondere school voor leerlingen die problemen hebben in de omgang met medeleerlingen en leraren, of kampen met psychische problemen. De leerlingen redden het niet meer in het gewone voortgezet onderwijs. Ze hangen vaak rond op de gracht. Met extra zorg krijgen deze kinderen een nieuwe kans.

Nr.15 Cacaofabriek Prins
Op 11 januari 1887 om 02:14 uur een grote uitslaande brand Lauriergracht 15, cacaofabriek L. Prins. De oorzaak: was onbekend. Geblust met 4 stoom- en 4 handspuiten en 1 brandkraan.

Nr.27 Schildershuis [1636]
Govaert Flinck [1615-1660] was een leerling van Rembrandt. In1636 verliet Flinck de werkplaats en stond op eigen benen. Zijn werk leek zo veel op dat van Rembrandt dat verschillende schilderijen van Flinck als Rembrandts zijn verkocht. Zijn schilderijen vonden gretig aftrek onder de Amsterdamse notabelen en aan het hof van de Prins van Oranje.
Het ging hem zo voor de wind dat hij aan de overkant van de gracht twee panden er bij kon kopen.Zijn zoon Nicolaas Antoni Flinck, die van hem het vak leerde, verkocht na de dood van Flinck het atelier aan de kunsthandelaar Hendrick van Uylenburgh

Nr.27 Kunsthandel [1587-1661]
Hendrick van Uylenburgh had dit pand betrokken.
Zijn zoon Gerrit van Uylenburgh volgde zijn vader op en breidde de kunsthandel internationaal uit. Die kwam in 1671 in opspraak toen hij dertien valse schilderijen aan Frederik Willem, de keurvorst van Brandenburg, wilde verkopen. Gerrit van Uylenburgh en de firma gingen in 1675 failliet.

Luthers Diaconiehofje

Nr.35 Konijnenhofje [1670]
In de tweede helft van de zeventiende eeuw zijn er plannen om op de hoek van de Lauriergracht een tweede Lutherse kerk te bouwen. Na veel gedoe wordt echter besloten om de Ronde Lutherse kerk aan de kop van de Singel te bouwen.
De Lutherse diaconie krijgt de helft van het erf om er Armenhuisjes op te bouwen. Het eerste Lutherse diaconiehofje krijgt de naam Konijnenhofje.
Er waren acht huisjes, bedoeld voor behoeftige vrouwen. Nieuwbouw heeft de hofjes verdrongen. Van de originele bouwsels is niets bewaard gebleven.

Het Jordaans Vaticaan
De bevolking noemde deze plek tussen de Elandsstraat en de Lauriergracht zo omdat die grotendeels met een katholiek klooster en - scholen volgebouwd was.
Door de bouw van De Voorzienigheid met zijn bijbehorende scholen, heeft de gracht een zodanige verandering ondergaan, dat bijna alle aanknopingspunten met het verleden verloren zijn gegaan.


Het kloostercomplex de Voorzienigheid

Nr 33-37
Hier bezat omstreeks het jaar 1618 de modderman (iemand die zich met baggerwerken bezig hield) Willem Fransz. een tuin, aan de grachtzijde betimmert met twee huizen, aan de achterzijde met een loodsje.

Op 9 Januari 1619 verkochten de erfgenamen van Willem Fransz. en diens echtgenote, Aecht Jacobs, de tuin en opstallen aan de uitdraagster Anna Jans, huisvrouw van Heyndrick Hermansz., Cleervercooper. Niet lang bleef de uitdraagster de eigenares.
In 1622 nam de speculant Jacob Cornelisz. Pot. alles over. Hij was eigenlijk een suikerpottenbakker. Alle suikerbakkers in de Nederlanden gebruikten zijn stenen potten waarin de suiker tot broden gevormd werd. Tot in Portugal was zijn faam doorgedrongen. Het was een energieke man Hij verliet zijn pottenbakkerij op het Singel, waar hij ook woonde en liet aan de Keizersgracht twee suikerbakkerijen, annex woonhuizen, bouwen, die al huurders hadden gevonden, voor zij voltooid waren.

Op de Lauriergracht schijnt Pot zich definitief te hebben willen vestigen. Zijn suikerbakkerij plaatste hij op het achterterrein van het panorama van Balthasar Florisz.
De oude tuin werd bijna geheel volgebouwd.
De gang stond later bekend als de Pottebackersgangh. Nauwelijks was de nieuwe onderneming op gang, of Pot bracht een nieuw product op de markt. Een zekere Rutger Gillisz., afkomstig van Cornelismunster bij Aken, maakte smeltkroezen en essaijovens ten behoeve van de munterijen. Pot ging die verkopen.

"Inventaris van de goederen metter doot ontruymt en nagelaten by Willem Swinderswyck, schilder, gewoondt hebbende en overleden ten huyse ende by Cornelis Elsloo, mede schilder, in de Pottebackersgangh op de lauriergracht deser Stede".

Nr.37-47 Klooster de Voorzienigheid [1852]
Het klooster is gesticht door pastoor P.Hesseveld en Moeder Theresia als een tehuis voor verwaarloosde meisjes beneden 12 jaar.

Moeder Theresia, geboren als Marietje Stroot

'De arme zusters van de Voorzienigheid'
Het klooster is in 1856 gebouwd op de plaats waar eerst de uitspanning 'De Fransche Tuin' was.
Deze uitspanning was gesticht in 1697 door de gevluchte Hugenoot Benjamin Couturier. Het omvatte een complex tussen de Elandstraat, de Konijnenstraat en de Lauriergracht.

Behalve een klooster voor de zusters was er ook een Normaalschool [1897] voor kwekelingen in het Lager Onderwijs, een Weeshuis voor kleuters, de Mariaschool [1863] en de St. Jozefschool voor meisjes uit de burgerstand.

Hostiebakkerij [1858]
De zusters hielden zich bezig met een Hostiebakkerij. Dat ging in het begin allemaal met de hand. Het malen van het meel, het bakken in een kolenoven, en het uitsteken van de vormen. Later werd het een gemechaniseerde industrie die per week 600.000 hosties voor 300 kerken bakte.
Tijdens de oorlog werd het hostieafval verwerkt in het voedsel van de wezen van het Jongensweeshuis.

Huishoudschool aan de Lauriergracht. De nonnen houden toezicht bij handenarbeidles.

Lauriergracht 37

Nr.37 Last & Co
Ik ben makelaar in koffy, en woon op de Lauriergracht No 37 Het is mijn gewoonte niet, romans te schrijven, of zulke dingen, en het heeft dan ook lang geduurd, voor ik er toe overging een paar riem papier extra te bestellen, en het werk aan te vangen, dat gij, lieve lezer, zo even in de hand hebt genomen, en dat ge lezen moet als ge makelaar in koffie zijt, of als ge wat anders zijt.
Zo begint de Max Havelaar
Ter herinnering aan Droogstoppel, de hoofdfiguur uit het boek, is op het overbekende nummer 37 een steen ingemetseld: Last & Co Makelaars in koffy.
Douwes Dekker gebruikte een huisnummer dat op dat moment niet in gebruik was.
Er is overigens nooit een koffiehandel op de Lauriergracht geweest.
Er zijn in het pand, de voormalige Normaalschool van het klooster, tegenwoordig luxe appartementen gebouwd.

Kapel van Bleys

Nr.39 Van suikerfabriek tot kapel [1762]
Op deze plek was de Suikerraffinaderij van Hasselgreen gevestigd. In 1826 gevolgd door Suikerraffinaderij Fa. C.Uhlenbroek en Zn.
In 1835 werd het pand verbouwd tot een dubbel pakhuis De Hoop van de suikerfabriek van Beuker & Hulshoff aan de overkant van de gracht.
In 1881 bouwde architect Adrianus Cyriacis Bleys er een Kapel voor het klooster De Voorzienigheid die de Kapel van Bleys genoemd werd.

Een reclamebureau in de kapel

Nr.39 Van kapel tot reclamebureau [1996]
Het reclamebureau KesselsKramer is gevestigd in het voormalige kloostercomplex. In de kapel zitten de ontwerpers achter hun beeldschermen.
De grafische ontwerpers hebben een eigen stijl die ze doortrekken naar hun werkomgeving.
De kapel is eigenzinnig ingericht en de vergaderkamer lijkt meer op de kantine van een camping. Voor de deur staat de bestelauto die regelmatig van gedaante verandert. De ene keer in een pizzakoerier dan weer helemaal beplakt met kunstgras.
Het is een bijzonder reclamebureau met zeer afwijkende ideeën over hoe een product of een dienst aan de man te brengen.
Ze zijn onder meer de bedenkers van de campagne
Ik hou van mijn buren.

Nr.37- 47 Van klooster tot appartementen [1994]
Twintig vrijwilligers hebben het klooster en de kapel van Bleys van de sloop gered. Een uniek stukje Jordaan zou anders verloren gaan.
Het hele kloostercomplex is daarna door een projectontwikkelaar in grote delen gesplitst en tot luxe appartementen verbouwd.
De kapel met het voorhuis was aan een dansstudio verkocht. Dat gaf veel overlast van dance party's die er gehouden werden. De omwonenden waren daarom blij dat het reclamebureau KesselsKramer het pand overnam.


Lauriergracht 39-41 in oude staat

Nr.41 Van suikerkantoor naar pastorie [1837]
Eerst was het een kantoor van de suikerfabriek aan de overkant van de gracht.
Later werd het de pastorie van de Kapel.

Lauriergracht 45-47

Nr.41-45 Een woongemeenschap [1996]
De huizen 41-45 en Elandsstraat 24-40 werden aan Stichting de Voorzienigheid verkocht. Die is opgericht om de verbouwing te kunnen ontwikkelen.
Dat was individueel niet te realiseren.
De vrijwilligersclub pakte alles zoveel mogelijk zelf aan. Dat viel niet mee vanwege de trapgevels, de vele doorgangen, kleine nonnencellen, hoge ruimten, de hostiebakkerij, keuken, en de halve liften doordat de panden uit elkaar getrokken waren.
Het heeft veel moeite gekost om het met 80 eigenaren goed voor elkaar te krijgen. Inmiddels is het een woongemeenschap. Voor gezinnen met kinderen zijn de appartementen te krap, die vertrekken weer.
In 1996 heeft de VVE de Voorzienigheid het beheer over de 37 appartementen en 3 bedrijfsruimten overgenomen.

Elk jaar wordt een nieuwjaarsborrel in de tuin gehouden en om de 5 jaar is er een reünie met de oude nonnen van de Zusters van de Voorzienigheid. Die wonen nu in een rusthuis in Heemstede.

Nr. 45/46 Kuipersgang verdwenen

Nr.47 Luxe appartementen
Dit pand is door een projectontwikkelaar tot luxe appartementen verbouwd en verkocht.
Model Doutzen Kroes had hier een appartement van 150 m2. Dat wilde ze voor 3.150 euro per maand gemeubileerd verhuren. Er mag niet worden gerookt en huisdieren gehouden. Ze wil liever voor 924.000 euri verkopen. Voor 775.000 heeft ze tenslotte een koper gevonden.

Nr.51 Suikerraffinaderij 'Zweden' [1872]
Die suikerfabriek is in 1872 afgebrand. Al eerder, in 1669, was er op de Lauriergracht de suikerraffinaderij van Jan Veldesteyn afgebrand. Door de hele stad brandden, vroeger of later, de Suyckerbackerijen af.

Nr.51 De Bascule
De dagbehandeling en de kliniek van de Psychiatrische Gezinsbehandeling zijn in 2009 van de Lauriergracht naar het IJsbaanpad verhuisd. Het pand werd bewaakt door een Anti-Kraak firma.
De Bascule is een Academische instelling voor Forensische Jeugdpsychiatrie voor jongeren met een persoonlijkheidsstoornis en gedragsproblemen en werkt samen met het Altra College in de Konijnenstraat.

Nr. 56 Geduldig wachten op een parkeerplek

Nr. 55-65 Broodfabriek Carels [1947]
Hier bakten ze Tip Top brood, koek en allerlei gebaksoorten. Van de Lauriergracht ging het gebak naar hun winkels die verspreid waren in Amsterdam. Broodbezorgers gingen met handkarren of bakfietsen de wijk in.

Een doorkijkje
Hazenstraat, hoek Elandsstraat, gefotografeerd door Dolf Toussaint.(1924-2017)
De plek is nu volgebouwd met nieuwbouw waardoor dit stukje stadsbeeld historie geworden is.
Toussaint fotografeerde de Jordaan op een intense manier. Hij richtte zijn lens in de eerste plaats op de mensen en hun bezigheden. Van de kinderen en hun spel op straat tot de feestvierende volwassenen in die 'mooie en fijne Jordaan'. Daarnaast werd Dolf bekend om zijn foto's van het politiek bedrijf in Den Haag.

Nr.71 The English Bookshop (in 2015 gesloten)
Er was en boekwinkel met een Engelstalig literair aanbod op de hoek van de Hazenstraat.
In de kelder van de boekwinkel hebben kinderen van de schrijfclub PP&P ieder een Engelse regel overgeschreven en gingen daarna zelf verder in het Nederlands.

I am not sleepy and I will not go to bed
Soms wil ik niet naar bed
want dan ben ik de Donald Duck aan het lezen
en ik vind dat veel te leuk.
Maar dan moet ik toch naar bed.
En dan mag mijn zus tot halftien doorlezen.

Het was een bijzondere winkel op de hoek van de Lauriergracht maar de boeken zijn verdwenen.
Ondanks intensieve 'crowdfunding' is het niet gelukt de boekwinkel voort te zetten. Daarmee verdeen ook een plekje om de typische English Tea met een muffin en clotted cream te genieten en deel te nemen aan literaire activiteiten.



Nr.71 Bloch [2015]
Een handel in balletschoentjes is op de plaats van de boeken neergestreken. Het is er nog stil, de danseressen heben de winkel nog niet ontdekt

Nr.73 Ontruiming [2012]
Op 27 maart 2012 om 10:00 is het gekraakte pand na jaren ontruimd. De gracht stond vol met ME. Die spoten met een waterkanon de bootjes van de sympathisanten, die vrolijke accordeonmuziek lieten horen, op volle kracht weg. Een ware zeeslag speelde zich af. Iemand kwam in het water terecht. Een vrouw die namens bewoners de pers te woord stond werd plotseling aangehouden, zonder enig andere aanleiding dan dat ze een goed onderbouwd verhaal voor de aanwezige pers hield.

---

Nr.73/74 voormalige Terpentijnsgang

Nr.79-85 Beddenmakersgang
Hier was het Hofje van Parijs met huizen die op het binnenterrein stonden. Dit is de reden dat de nummering tussen 77 en 87 ontbreekt.
Naast de stoep is de smalle toegang van de voormalige Beddemakersgang nog te zien.

Nr.97 Hoedenmakersgang [1882]
In het verlengde van het hofje Venetiae aan de Elandsstraat stond aan de Lauriergracht tot 1842 een 17e eeuws pakhuis dat ook Venetiae heette. Die naam is nog te lezen op de plek waar een achteruitgang via de voormalige Hoedenmakersgang uitkwam. Deze steeg werd alleen gebruikt voor begrafenissen, daarom is er de spreuk: Memento Mori geplaatst.



Nr.97 Gierzwaluw
Onder de gootlijst, achter de regenpijp is het nest van een gierzwaluw.

Nr.99 Houten woonhuis [1550]
De oudste bebouwing van de plaats waar later het Jongensweeshuis gevestigd werd. Het is de balkenconstructie van een houten woonhuis aan het Kaatsbaanpad op de plek waar pakhuis Venetië kwam te staan. De constructie is gedeeltelijk bewaard gebleven
Later, nadat in 1613 de gracht op de plaats van het Kaatsbaanpad gegraven is, vestigen het pakhuis Venetië en de verffabriekjes 'De Blauwselmolen' en 'De Indigo's Ton' zich daar.

Nr.99c De Toneelmakerij [2009]
De theatermakers van Huis aan de Amstel bestaan sinds 1990 en vanaf 2009 is daar theatergroep Wederzijds bij gekomen. Het is nu een groot gezelschap dat voorstellingen maakt voor kinderen, jongeren én volwassenen. Voorstellingen die ons laten kijken naar de wereld om ons heen.
De voormalige kapel is nu een mooie theaterzaal met een kleine honderd zitplaatsen.

Nr.101 verdwenen Koperslagersgang

Nr.101-105 Jongensweeshuis [1700]
Het voormalig RK jongensweeshuis is oorspronkelijk in de Weesperstraat ontstaan.
In 1694 werden drie panden aan de Lauriergracht van schepen Mr. Francois de Vroede gehuurd. In 1698 werd het complex gekocht. Maar dat werd niet aan de grote klok gehangen.
Na de calvinistische omwenteling in 1578 mochten de katholieken geen godsdienstige gebouwen bezitten.
Bij uitzondering werden het Begijnhof en het Maagdenhuis gedoogd.
Na de uitbraak van de pestepidemiën kwamen veel katholieke wezen op straat te staan en werd met een 'ommgang met sackies' een werkkapitaal van fl.3.500,- voor het stichten van een jongensweeshuis bij elkaar gebracht.
Maria Magdalena Gravin van Sluipwijk Moens is de weldoenster die in 1812 haar hele erfenis aan het weeshuis heeft nagelaten, dat was meer dan een miljoen gulden.


Hier werden in 1685 Paapse weesjongens
door de Gereformeerden 'ontdekt'.

Het weeshuis is gebouwd op de plek waar het pakhuis Venetiae en de verffabrieken De Blauwselmolen en De Indigo's ton stonden.
Later werd het een gesticht voor mensen met een verstandelijke beperking, bekend als De Platanen, zo genoemd naar de tien platanen die op de binnenplaats staan.
Het is een weeshuis gebleven tot de jaren '50.

Nr.105 Kapel van het RK Jongensweeshuis [1782]
De regenten laten in 1782 op de zolder van de westelijke vleugel, boven de ingang, een kapel bouwen die alleen voor het weeshuis zal zijn. Ze stellen een rekest aan het stadsbestuur op om zelf een pastoor aan te mogen stellen.


Weeskinderen tijdens een feestelijke bijeenkomst op de binnenplaats [1913] De weesmeisjes op de foto zijn voor die gelegenheid afkomstig uit het Maagdenhuis.

Lees hier meer over het Jongensweeshuis

Nr.101-105 Kindertehuis Amstelstad [1954]
Het katholieke fundament van het Jongensweeshuis brokkelt af en er worden ook kinderen van andere gezindten opgenomen. De naam verandert in Amstelstad en de ingangspoort is aan de Elandsstraat. Zonder er veel ruchtbaarheid aan te geven verdwenen de laatste zusters in 1960 en nam lekenpersoneel hun taken over. Hiermee is een einde gekomen aan het R.K.Jongensweeshuis.

Nr.101-105 Orthopedagogisch Centrum de Platanen [1971]
Het gebouw de Platanen is in gebruik genomen als Orthopedagogische instelling voor 97 mensen met een verstandelijke beperking.
In 1992 werd De Platanen niet meer goedgekeurd als huisvesting en verhuist naar de grote zwakzinnigen inrichting De Werf en enkele sociowoningen in Amsterdam Noord.

Lees hier meer over het OPC de Platanen

Nr.101-103 Wonen in de Platanen
Een deel van het weeshuis, waar eens de refter van de nonnen was en de vleugel waar de slaapvertrekken van de jongens waren, is verbouwd tot woonappartementen.
De Gemeente Amsterdam heeft hrt gebouw overgenomen van de regenten onder voorwaarde dat er altijd een sociale functie of bestemming gevestigd zal zijn.
Woningbouwvereniging Eigen Haard beheert na de restauratie het gebouw.

Kinderen van het dagverblijf voor peuters [2007]

Nr.101-103 Kindercentrum De Platanen
Kinderen hebben het centrale gebouw van het weeshuis overgenomen. Er is een crèche voor baby's, een dagverblijf voor peuters en een Naschoolse Opvang. Er wordt gewerkt volgens de idealen van de uit Italië afkomstige Reggio Emilia werkwijze.

Nr.101-103 Muziekuitvoeringen
Op de binnenplaats van de Platanen worden regelmatig muziekuitvoeringen gegeven in het kader van het Grachtenfestival, Fête de la Musique en Werkgroep Kunst & Cultuur.


Het Ricciotti Ensemble


Fête de la Musique

Grachtenfestival

Nr.101-103 Man te water
Kadousse Oumarou (44) werkte als portier op het Leidseplein. 10 november 2016 werd hij vermist en gingen vrienden te vergeefs naar hem op zoek. 30 decenber werd hij in de Lauriergracht gevonden. Het was volgens de politie een ongeluk.

Nr.101 G Pen Papier & Plek
Een kinderschrijversclubje vertrok regelmatig vanuit de Platanen naar verschillende plekken in de Jordaan om vast te leggen wat ze gezien hebben.
Bij PP&P ligt de nadruk op de inhoud van wat kinderen schrijven. Later kunnen we dan wel eens gaan kijken naar de woorden die eventueel anders geschreven kunnen worden.
> lees hier de teksten en bekijk de foto's

Nr.107 De Berg Etna [1623]
Op deze plaats stond een verffabriekje,
de Blauwselmolen. dat was vroeger gevestigd op de nrs.105 en 107, later is dit gesplitst. Nr.105 is toen bij het jongensweeshuis getrokken.
Er werd textiel met kleurstof van de indigoplant blauw geverfd. Er stond destijds een huis aan de grachtzijde met daarachter een achterhuis en enkele gebouwen. Het achterhuis en de overige gebouwen konden vanaf de Elandsstraat worden bereikt via een steeg, de Kaatsballengang.
In de 18e eeuw is de verffabriek verdwenen en is achter het achterhuis een suikerfabriek gebouwd.
Het pakhuis aan de gracht met de bijbehorende suikerfabriek daarachter staan in 1702 bekend als 'De Berg Etna'. Waarschijnlijk vernoemd naar de Siciliaanse vulkaan vanwege de rokende schoorsteen van de suikerfabriek achter het pakhuis.

In 1774 kocht de rijke suikerraffinadeur Isaac Meulman de fabriek. Hij liet in datzelfde jaar het huis aan de grachtzijde slopen en in 1775 het woonhuis annex pakhuis optrekken zoals dat er nu nog staat.Er waren een souterrain, bel-etage, twee woonverdiepingen, en twee grote pakzolders plus een vliering voor de opslag van suiker.

Alles op stoom
Door de introductie van de stoommachine nam de concurrentie tussen de suikerraffinaderijen medio 19e eeuw enorm toe. Veel suikerfabrieken zijn daardoor failliet gegaan, terwijl anderen moesten fuseren.
De Berg Etna, De Pelikaan, De Mercuur en enkele suikerfabrieken op de Lijnbaansgracht en in de Elandsstraat zijn in 1865 gefuseerd tot de Internationale Stoomsuikerraffinaderijen. Deze onderneming ging in 1881 failliet, waarna de fabriek is gesloopt. Het achterhuis is in de 20e eeuw gesloopt.

Jacobus Kloppenburg tussen zijn Archief van de Toekomst

Nr.109 Archief van de Toekomst
Als de kunstenaar Jacobus Kloppenburg, die op nr. 111 woont, via een achterdeurtje in het pakhuis kan komen blijkt dat de zolder voor hem beschikbaar is als atelier. Daar ontstaat de verzameling die Archief van de Toekomst gaat heten.

Luxe appartementen
Huisbaas, Arie Ruska, eigenaar van de garage naast het atelier, is van plan om de panden tot luxe appartementen te verbouwen.
Om daar maar alvast mee te beginnen laat hij een liftschacht dwars door het atelier aanbrengen.
De bouwvakkers schuiven de 'rommel' van het Archief voor de toekomst ruw aan de kant.
Een rechter spreekt uit dat de projectontwikkelaar de bouwactiviteiten moet opschorten. Omdat er al grote gaten in het dak gehakt zijn heeft de regen vrij spel op de zorgvuldig verzamelde objecten. Er liggen overal dikke klodders cement op de kunstwerken. Intussen is Ruska ook alvast begonnen het woonhuis van Kloppenburg op nr.111 te verbouwen. Alle bewoners worden er stuk voor stuk met alle vormen van overlast
uitgejaagd.


Kloppenburg schildert als wraak voor het onrecht dat de huisbaas hem aandoet, diens portret in de vorm van Ahriman, de Perzische kwade genius.

Nr.109 Atelier ontruimd [1997]
De brandweer rapporteert dat het atelier van Kloppenburg een brandgevaarlijke situatie oplevert.
De gemeente ontruimt van 14-17 oktober 1997 met een hoogwerker de collectie van de kunstenaar en slaat die op in 13 zeecontainers. Ze sturen maar meteen een acceptgiro groot fl.71.245,79 met de waarschuwing: "snel betalen anders vernietigen wij de boel".
Een verontrustend detail is dat de dienst Bouw en Woningtoezicht en niet de dienst Kunstzaken de regie van de beoordeling van de waarde van de kunstcollectie in handen heeft.

Dramatisch einde [2008]
De kunstwerken staan ruim tien jaar opgeslagen in dertien zeecontainers nadat de zolder was ontruimd. Kloppenburg eiste een nieuwe locatie voor zijn werk. Die werd al die tijd niet gevonden. De kosten van de opslag waren inmiddels opgelopen tot 300.000 euro.
Stadsdeelvoorzitter Els Iping besloot daarom de werken door een afvalbedrijf te laten vernietigen.
Vele Nederlandse en buitenlandse kunstenaars, Duitse musea en zelfs een Belgische Ambassade protesteren tegen de vernietiging.



Nr.111 Geboortehuis Jacobus Kloppenburg
Kloppenburg maakte van zijn atelier een, als totaalkunstwerk, Archief van de Toekomst, bedoelde, verzameling voorwerpen. Hij kon alles gebruiken als materiaal voor zijn verbeelding: spullen die de mensen als grofvuil op straat zetten, maar die voor de kunstenaar waardevol zijn als basis voor zijn kunst.

Op de foto zit Jacob Kloppenburg achterop bij zijn vader. Stiefbroer Sipke Huismans in de zijspan
Moeder kijkt uit de voordeur of alles goed gaat

meer over Kloppenburg

Nr.113-121 Voormalig garagebedrijf
Hier werden VW Kevers en Ruska Buggy's opgeknapt en onderhouden. Het was het enige overgebleven bedrijf dat na de historische branden op de gracht mogelijk brandgevaar voor de omgeving zou kunnen opleveren.
Ook deze panden worden verbouwd tot luxe appartementen die vervolgens weer als Airbnb verhuurd kunnen worden.

Nr.123 Pakhuis de Mercuur [1679]
Het pakhuis staat naast de Terpentijnsgang.
Die naam verwijst naar een houten verffabriekje de Dolfijn dat aan de achterkant van het pakhuis gevestigd was. Dat ging in 1679 in vlammen op, samen met nog eens vijftig huizen. Na de bouw van het pakhuis werden hier suikerproducten in zware aardewerken potten opgeslagen. Dat vereiste een zware balkenconstructie die nog steeds te zien is.

Werkplaats voor orgelbouw

Nr.123 Orgelbouw
De Amsterdamse werkplaats voor orgelbouw was tot 1984 gevestigd in pakhuis de Mercuur.
De orgelbouw stond onder leiding van Petrus Josephus Adema[1877-1943] in de wandeling Piet genoemd. De instrumenten van deze werkplaats waren allen beïnvloed door de ervaringen, opgedaan bij de bouw van het orgel in de Mozes & Aaronkerk.

Kunstenaars Waldo Bien [L],
Jacobus Kloppenburg [R]

Nr.123 Atelier Waldo Bien
Waldo Bien archiveert vanuit zijn atelier in pakhuis de Mercuur, een treurige gang van zaken rond het Archief van de Toekomst.
Verschillende kopstukken uit de kunstwereld taxeren de collectie van Kloppenburg als 'vuilnis'.
Minister Rik v.d. Ploeg geeft een paar opties om de collectie aan een museum te schenken, maar schuift de verantwoordelijkheid naar het gemeentebestuur van Amsterdam.
Staatssecretaris van OCW, Medy v.d. Laan heeft helemaal geen zin om er iets aan te doen en sluit op 3 mei 2005 het dossier. Discussie gesloten.
Op 30 januari 2001 zijn de kosten opgelopen tot fl. 238.015,34 [let op de zorgvuldigheid van de centen achter de komma].
Het kunstwerk is nu 'Total Loss' te noemen.

De stichting Free International University [FIU] beheert het archief en verspreidt de gedachte die achter de collectie steekt, ondersteund door de Triodosbank.

meer over Jacobus Kloppenburg

meer over Free International University

Nr.125-127 De Drie Suykerbroden
Suikerfabriek van suikerbakker J.Reisig die schrijft een uitgebreid boek over de voorwaarden voor een suikerfabriek. Het water moet makkelijk uit de gracht gehaald kunnen worden. Rondom de fabriek moet voldoende frisse lucht naar binnen kunnen komen voor de afkoeling van de potten met suiker.
Hoge schoorstenen zijn nodig om geen roet in het product te laten neerslaan. Via de gracht moeten de suikerbroden gemakkelijk verzonden kunnen worden.

Eerst de meeuwen en dan de vuilnismannen

Stegen en gangen in buurt FF
Officieel mocht op binnenerven niet gebouwd worden, maar in de Jordaan trok men zich daar niets van aan.
Huisjesmelkers bouwen goedkope pandjes achter de bestaande huizen die te bereiken zijn via stegen en gangen van nog geen meter breed.
In de 18e eeuw zijn er in de Jordaan 972 gangen naar 1690 achterhuizen, waarin 3795 families wonen. In buurt FF, waar de Lauriergracht het middelpunt van was, waren 33 van die gangen. Tijdens de bouwperiode werd vaak bezuinigd op heipalen, waardoor verschillende huisjes begonnen te verzakken.

Meer bouwregels
Een bouwkavel mocht niet breder dan 20 voeten, van ongeveer 28 cm, zijn.
Een gang naast de bebouwing mocht niet dichtgetimmerd worden. Er mocht wel een dakje over, maar dat moest zo hoog zijn dat een man met een turfmand op zijn hoofd er nog onder paste. Dat moest opdat de mensen die achter zo'n gang woonden nog turf voor hun kacheltjes konden krijgen.


naar boven

naar Hazenstraat

over de suikerproductie

Aanvullingen en verbeteringen graag hier
Bronnen o.a.
'Het nieuwe werck', door: Olga van der Klooster en Michel Bakker, Gemeentelijk Bureau Monumentenzorg, 1997 /
Stadsarchief Amsterdam /