|
De
Konijnenstraat tussen de Elandsstraat en de Lauriergracht
Dit gebied werd in het begin van de 17de eeuw bij de stad getrokken.
Een archeologische opgraving was bedoeld om informatie in te winnen
over de eerste huizenbouw, maar vooral over de landinrichting en
de activiteiten ter plekke voor de aanleg van de stadswijk de Jordaan.
Midden in het opgravingsterrein werd een sloot aangetroffen, de
Gasthuissloot die de noordgrens van het verkavelingsperceel, het
Margrietenpad, markeerde.
Onder in de sloot lag laat-16de-eeuws
materiaal.
De perceelscheiding bleek met zand en een pakket biezen
en rijshout te zijn gedempt, vermoedelijk vanwege de herinrichting
van het gebied tijdens de stadsuitbreiding van 1612.
Na de demping van de Gasthuissloot werd het terrein opgehoogd en
bebouwd.

De Konijnenstraat in 1930, gezien vanaf de Elandstraat in noordelijke richting.

Archeologische opgraving
Koorndragersgang
Langs de gang, rechts op de foto, zijn een
rij beerputten te zien die zich oorspronkelijk in een houten gebouwtje
bevonden. Die werden door de bewoners gemeenschappelijk als toilet
gebruikt.
Een archeologische opgraving was
bedoeld om informatie in te winnen over de eerste huizenbouw,
maar vooral over de landinrichting en de activiteiten ter plekke
voor de aanleg van de de Jordaan.
Gasthuissloot
Midden in het opgravingterrein werd een sloot aangetroffen die de noordgrens
van het verkavelingperceel aangaf.
Het Margrietenpad
Dat was de huidige Elandsstraat.

Vondsten
Onder in de sloot lag laat-16de-eeuws materiaal.
De perceelscheiding bleek met zand en een pakket biezen en rijshout
te zijn gedempt, vermoedelijk vanwege de herinrichting van het
gebied tijdens de stadsuitbreiding van 1612.
Na de demping van de Gasthuissloot werd het terrein opgehoogd
en bebouwd.

Hoornpitten
De hoorns
van geiten en een stierenschedel
met slachtsporen zijn in de opgraving gevonden.
Aan de zuidzijde van de sloot lag tegen de beschoeiing een omvangrijk
pakket leerafval.
Deze overblijfselen houden verband met de ambachtelijke activiteiten
in dit gebied van leerbewerkers en huidhandelaren.
Behalve de Konijnenstraat herinneren nog verschillende andere
straatnamen aan de leerlooiers, zoals de Hazenstraat, de Berenstraat en de Wolven-
en Huidenstraat.
De Koorndragersgang werd
eveneens hier aangelegd.
Luthers Diaconiehofje genaamd
het Konijnenhofje

(R) Binnenplaats
[1670]
Het Konijnenhofje
In de tweede helft van de zeventiende eeuw zijn er plannen om
op de hoek van de Lauriergracht een tweede Lutherse Kerk te bouwen.
Na veel gedoe wordt echter besloten om de Ronde Lutherse Kerk aan de kop van de Singel te bouwen en de grond op het Konijnenerf
krijgt een andere bestemming.
De Lutherse diaconie koopt in 1656 de helft van het erf compleet
met de daarop getimmerde bouwsels voor fl.7700,- om er Armenhuisjes
op te bouwen.
Oorlog en de zwarte pestilentie zorgde voor een crisis waarin
ouderen en gebrekkigen geraakten.
Het Lutherse diaconiehofje
Dit was het eerste diaconiehofje en het werd in 1670 daadwerkelijk gebouwd
en krijgt de naam Konijnenhofje.
Het hofje raakte met de 16 huisjes snel overbevolkt.
De oudste huisjes hadden kelderwoningen en er waren bovenverdiepingen.
Er was geen bleekveld.
Alles bij elkaar telde men 51 behuizingen met elk twee bedsteden
voor twee vrouwspersonen.
Die kregen verzorging als ze ziek waren en 's winters levensmiddelen.
Verder moesten ze voor zichzelf zorgen. Als ze zich maar zedelijk
en godsdienstig gedroegen.
Per twee huisjes was een gevelsteen aangebracht met stichtelijke
woorden:
D.Vreese, D.Lievde, 't Geloof, D.Opregtigheid,
D.Waarheid, D.Stantvastigheid en D.Overwinning.
Op een grote steen werden die woorden samen gebeiteld tot een
spreuk op rijm.
Geloov en Hoop doen hier haar milde gaaven
blyken.
De Lievde voed de Vreede en koestert arremoe.
Opregtigheit blinkt uyt, de Waarhyd yuygt ons toe:
So kan Stantvastighyd met Overwinnig pryken.
Nieuwbouw heeft de hofjes verdrongen.
Van de originele bouwsels is niets anders bewaard gebleven dan
de gevelstenen die in het nieuwe Evangelisch Luthers Diaconiehof op het Staringplein nr. 9 ingemetseld zijn.
Meindert Hobbema [1638-1709]
Deze kunstschilder woonde in de Konijnenstraat, maar volgens andere bronnen op de
Rozengracht tegenover Rembrandt.
Hobbema was een leerling
van de landschapsschilder Jacob van Ruisdael.
Samen met
zijn leermeester maakte Hobbema studiereisjes naar het oosten
van het land.
Zijn beste werk maakte Hobbema in de jaren zestig: brede boslandschappen
met huizen, watermolens of zandwegen.
Na 1668 verminderde zijn
productie. In dat jaar trad hij in het huwelijk en kreeg hij werk
als wijnroeier.
Een wijnroeier is een beambte die komt peilen
hoeveel wijn er in de vaten bij slijters en verbruikers is. Op
basis hiervan wordt de accijns berekend die zij verschuldigd zijn.
Pieter de Hooch [1629-1689]
Kunstschilder
De Hoogh woonde eveneens in de Konijnenstraat.
Zijn carrière als schilder begon in Delft.
Hij had nog een tweede beroep: hij was in dienst bij een linnenhandelaar.
De Hoogh specialiseerde zich in interieurs met mensen. Nadat Pieter de Hoogh in 1661 naar Amsterdam verhuisde, worden de door hem geschilderde huishoudens eleganter en rijker.
Uiteindelijk stierf De Hoogh in het Amsterdamse 'Dolhuis'
Wanneer dat precies was is niet bekend.
Een zanger uit de Konijnenstraat
Careltje Verbrugge
De Jordanese beroemdheid met de artiestennaam
Willy Alberti, werd op 14 oktober 1926 in de Konijnenstraat
geboren.
Moeder Fie van Musscher en vader Ko Verbrugge hadden
8 kinderen. Careltje was het derde kind. Fie schilde aardappelen
en uien voor de firma Loman en pa werkte in het café
van Nelis de Moor aan de Prinsengracht.
Ko was de eerste zingende
kelner van Amsterdam.
Daar had Careltje zijn gouden stem vandaan.
Hij zong in een matrozenpakje boven op het biljard en kreeg daar
een kogelflesje, een frisdrankje, voor. Maar snel verdiende hij
er ook geld mee en werd zijn artiestennaam Willy Alberti vanwege
zijn Napolitaanse repertoire
.
De familie Verbrugge,
rechts Willeke
Tijdens de crisis van de jaren dertig trok het gezin Verbrugge
van de steun en ze moesten eten halen uit de 'snertloods' een
gymnastieklokaal op de Elandsgracht.
Toen Careltje zeven jaar
was brak het Jordaanoproer uit.
Careltje ging naar dezelfde school als zijn neef Jantje van Musscher.
Samen zongen ze bij de terrassen van het Rembrandtplein en het
Leidseplein. Ook zongen ze voor de mensen die in de rij voor het
Asta-theater, hèt uitgaanscentrum van de Jordaan aan de
Rozengracht, stonden te wachten. Ome Henk Schwarz, een vaste bezoeker
van de cafés, raadde de ouders van Careltje aan hem zangles
te laten nemen.
Aan de Westertoren is een bronzen plaquette aangebracht ter herinnering
aan de zanger die in 1985 is overleden.
Aan de voet van die mooie Wester
heb ik vaak in gedachten gestaan
ik heb er dikwijls staan te dromen
van die mooie die fijne Jordaan.
Nieuwbouw
Altra College

Het Altra
College
Iin de Konijnenstraat is een bijzondere school voor
voortgezet onderwijs.
Leerlingen die problemen hebben in de omgang met medeleerlingen
en leraren, of bepaalde psychiatrische problemen hebben kunnen
er terecht.
Die leerlingen redden het, tijdelijk, niet meer in
het gewone voortgezet onderwijs.
Door extra zorg te besteden aan
die moeilijk opvoedbare pubers, geeft het Altra College ze een
nieuwe kans om weer op de rails te geraken.
Stegen
en gangen in buurt FF
Officieel
mocht op binnenerven niet gebouwd worden, maar in de Jordaan trok
men zich daar niets van aan. Huisjesmelkers bouwen goedkope pandjes
achter de bestaande huizen die te bereiken zijn via stegen en gangen
van nog geen meter breed.
In de 18e eeuw zijn er in de Jordaan 972 gangen naar 1690 achterhuizen,
waarin 3795 families wonen. In buurt FF, waar de Lauriergracht het
middelpunt van was, waren 33 van die gangen.
Tijdens de bouwperiode
werd vaak bezuinigd op heipalen, waardoor verschillende huisjes
begonnen te verzakken.
Een bouwkavel mocht niet breder dan 20 voeten, van ongeveer 28 cm.,
zijn.
Een gang naast de bebouwing mocht niet dichtgetimmerd worden.
Er
mocht wel een dakje over, maar dat moest zo hoog zijn dat een man
met een turfmand op zijn hoofd er nog onder paste. Dat moest opdat
de mensen die achter zo'n gang woonden nog turf voor hun kacheltjes
konden krijgen.
Gangen
aan de Konijnenstraat die nu verdwenen zijn: Koorndragersgang
en Rapengang.
naar boven
|
|