|
Voedselvoorziening
voor de hele stad

[1380]
Warmoes
Dat was de naam die de Amsterdammers voor gekookte groente hadden.
Op de burgwallen waren warmoezerijen, een soort volkstuintjes
waar burgers op kleine schaal, voor eigen gebruik, groente verbouwden.
Het is in ieder geval een verwijzing naar de Warmoesstraat die
voor 1380 Kerkstraat heette. Of daar ook markt gehouden werd is
niet te achterhalen.
Het is opmerkelijk dat in de Warmoesstraat op nr.107 het Eerste
Amsterdamse Vegetarische Eethuis gevestigd was. Het is opgericht
door de anarchist Tjerk Luitjes en zijn vrouw Trui.
Het restaurant werd na een paar jaar overgenomen door de Vegetariërsbond
en verhuisde naar Rembrandtplein 20
.
De
eerste groentemarkten
[1600]
De eerste groentemarkt
was op de Nieuwezijds Voorburgwal.
Die werd omstreeks 1600 verplaatst naar de Oudezijds Voorburgwal
en toen de grachtengordel aangelegd werd naar de Prinsengracht
tussen de Westermakt en de Reestraat.
Groenteschuiten die 's nachts de stad binnen kwamen hadden steeds
meer ruimte nodig.
De handel werd meteen vanaf die scheepjes gedaan.
De markt breidde zich uit tot de Looiersgracht. Jarenlang klaagden
de bewoners van de Prinsengracht over de drukte en het vuil dat
de handel meebracht.
[1614]
Keizersmarkt
De vroedschap besluit een erf tot plein in te richten dat aanvankelijk
Keizersmarkt genoemd werd.
In 1620 werd de Westerkerk gebouwd en veranderde de naam in Westermarkt,
niet te verwarren met de markt op de Westerstraat.
Het was geen speciale groentemarkt.
Er stond een stenen wachthuis voor de schutterij, de Westerhal.
Op de begane grond was een vleeshal. Aan de gevels van het wachthuis
waren luifels, waaronder op vrijdag de vlas- en garenmarkt werd
gehouden en oude en nieuwe kleren verkocht werden.
Aan de voet van de Westertoren, aan de Jordaankant van de Prinsengracht,
lagen later wel de aardappelschuiten waar in 1917 een oproer om
aardappelen begon.
[1616]
De Prinsenmarkt
Deze markt werd oorspronkelijk langs de
Prinsengracht gehouden.
Toen de Noorderkerk gebouwd was kreeg het plein in de volksmond
de naam Noordermarkt.
Ook de aardappelmarkt werd hier gehouden. Het was de plek waar
de aardappelen door de boeren per schuit werden aangevoerd en
uit de schuiten in de pakhuizen werden opgeslagen.

Groenmarkt aan de Prinsengracht
bij de Lauriergracht en Elandsgracht
[1644]
Groentemarkt aan de Prinsengracht
Deze markt verving die aan de Oudezijds- en Nieuwezijds Voorburgwal.
Het was de grootste van de stad en liep van ongeveer de Looiersgracht
langs beide zijden tot voorbij de Rozengracht.
Tuinders uit de wijde omgeving van de stad verkochten groenten
en fruit vanaf hun schuiten aan handelaren en particulieren. Het
verdere vervoer ging met paarden getrokken sleden die over de
keien van de wegen getrokken werden.
De aanvoer van voedsel was tot diep in de stad mogelijk omdat
er nog geen woonboten in lagen.
Er waren in die tijd
drie groenmarkten
De eerste op de Prinsengracht, verder bij het Oude Kerksplein
en aan de Nieuwe Herengracht.

Schilderij van Hermanus Petrus Schouten (1778)
De groentemarkt bij de Oude Kerk
Iedere maandag en vrijdag verkochten de tuinders uit de Diemermeer
tussen twaalf en één uur hun producten bij de kerk.
Op de prent zijn mooi alle aanbouwtjes zoals kapellen, het doodgravershuis
en het kantoor van de huiszittenbmeesters te zien.
Markt voor kool,
wortels en rapen
Aan de Prinsengracht tussen de Looiersgracht en de Elandsgracht
werden kool, wortels
en rapen aangevoerd.
Meermarkt
De naam is afkomstig van de Meerboeren
van de Bijlmer- en de Watergraafsmeer.
De markt wordt gehouden op de Prinsengracht van de Elandsgracht
tot de Lauriergracht.
De plekken worden aan de wal met merkstenen aangegeven en daar
moet marktgeld voor afgedragen worden.
Deze plekken corresponderen met de lengte van de schepen die de
groente naar de stad brengen.
Aan de oostzijde van de Prinsengracht tussen de Reestraat en de
Berenstraat komen eveneens de groenteschuiten te liggen.
Aspergemarkt
Tussen de Berenstraat en de Runstraat is in het seizoen een speciale
aspergemarkt.
Stoppel- en staartrapen
Van de Reebrug tot de Rozenstraat komen de schepen met groente
uit Leiden en Leiderdorp en andere vaartuigen.
Van de Rozenstraat tot de Rozengracht tot komen de schepen uit
de Veenen en Langeraar te liggen.
De aardappel en knollenschepen en ook die voor bonen
en augurkjes zijn geplaatst van de Rozengracht
tot de brug bij de Prinsenstraat en zo nodig verder naar het noorden.
Als er tussen 1 oktober en 1 juli drukke markt is ook zuidwaarts.
Schrijfvrouwen zorgen ervoor dat er voor iedere schuit vier stuivers betaald
wordt.
De marktmeester stuurt grote schepen naar de Brouwersgracht of
de Binnen Amstel.
Wat
aten de Amsterdammers?
Knollen
en rapen kon je goed bewaren
Die werden het hele jaar door gegeten.
Bladgroente en fruit werden gekookt om het langer houdbaar te
maken en de schadelijke stoffen te bestrijden. De pitten van Appels,
peren, pruimen en bessen werden met archeobotanisch onderzoek terug gevonden. Voor pitloze bladgroente was het moeilijker vast
te stellen wanneer dit algemeen voedsel werd.
Er werd zelfs gedacht dat dit gevaarlijk was om te eten:
'Deghene die ghesont blijven wylt en sal ghemeynlijck niet
veel fruiten noch wermoesen eten'
Gezond
eten
In de 16e eeuw werd veldsla, spinazie, postelein, verschillende
koolsoorten, venkel, bieten, koolraap, wortelen en pastinaak,
maar ook bonen en erwten gegeten.
Er
zijn sporen van citrusvruchten, pompoenen, perziken, druiven,
olijven, vijgen, dadels, granaatappels, amandelen, pinda's en
kokosnoten gevonden. Die stonden dus ook op het menu.
Van vitamine C had nog niemand gehoord, maar de artsen ontdekten
wel dat citrusvruchten en zuurkool tegen scheurbuik hielpen. Scheurbuik
of scorbuut was de angst van iedere zeeman. Deze ziekte ontstond
door gebrek aan fruit en groenten.
De scheepslui werden erg moe, kregen zwart tandvlees en hun buiken
waren opgezwollen, alsof die gingen scheuren.
[1700]
Aardappelen
De Spanjaarden hadden die knollen al meegebracht,
maar in Amsterdam mochten die van het Stadsbestuur niet zomaar
op de markt komen. Er kwam een aparte markt voor.
Pas rond 1700 werden aardappels in de Nederlanden verbouwd.
Ze kwamen uit Friesland per schip aan. Het was eerst volksvoedsel
als vervanging voor het veel te dure graan. De elite haalde de
neus voor die rare knollen op. Het lagere volk leefde in de armoedige
tijd van piepers en jenever. Dat was goed te merken toen in 1917
het aardappeloproer uitbrak.
[1890-1895]
De inrichting van het marktgebied van de Groenmarkt
De groenteschepen in de
Singelgracht en aan de Groenmarktkade bij de De Clerqstraat
[1895]
Groenmarkt
De markt voor winkeliers en venters gaat naar de Marnixstraat
tussen de Rozengracht en de Passeerdersgracht.
De markt werd 's-morgens tussen vijf uur en half negen gehouden.
Op die tijden liep lijn 10 steeds vast tussen de groentekarren. Dat
was pas echt afgelopen toen in 1934 de Centrale Markthallen aan
de Jan van Galenstraat geopend werden. Later werden die heel modern Food Center Amsterdam genoemd.

de Marnixstraat
bij het Amsterdams Tehuis voor Arbeiders
Groenmarkt op de kade
Aan wat vroeger
de Schans was en nu Marnixstraat
heet lag een groot marktcomplex voor de groentehandel.
Het strekte
zich uit van de Rozenstraat tot de Passeerdersstraat. Dat was
tussen de bolwerken Rijk en Osdorp op die verdedigingschans.
De molens die op de bolwerken stonden werden al rond 1825 afgebroken
en op de groenstrook tussen de bolwerken kwamen twee grote fabrieksterreinen.
Dat waren de Amsterdamse Pijpgaz Compagnie
en de Suikerraffinaderij De Bruyn & Zn.,die later Amstel-suikerraffinaderij
heette.
De gasfabriek vertrok naar de Haarlemmertrekvaart en ook de suikerfabriek
verdween.
De
Gemeente nam het terrein voorlopig over voor gebruik door de Stadsreiniging.
[1895-1934]
Centrale markt
Toen de reiniging vertrok besloot
men om de door de hele stad verspreide groentemarkten hier te
concentreren. Daartoe werden kaden gebouwd en zeven insteekhavens
voor de groenteschepen gegraven. In het verlengde van de Lauriergracht
kwam een doorvaartkanaal.
De kade langs de Marnixstraat en het water van de Lijnbaansgracht
maakten ook deel uit van de markt.
De kademuren werden tussen de Rozenstraat en de Passeerdersstraat
voorzien van stenen trappen evenwijdig aan
de gracht. Dat werden drie extra havens. De kades of wallen,
ieder schiereiland had er drie, kregen een aanduiding met de letters
van het alfabet. De tussenliggende haventjes kregen een lettercombinatie
van de wallen aan weerszijden, beginnend bij haven AB, eindigend
bij haven VW. De doorvaart werd kanaal PQ genoemd.

Aardappelenmarkt
Voorbij het doorvaartkanaal, waren de aardappelloodsen.
Appeltjesmarkt
De markt, kreeg die naam omdat er na de markt talloze rotte appels
en sinaasappels in de gracht dreven.
Kinderen visten het fruit met een stok, waarin een spijker geslagen
was, uit het smerige water.
Haringboer Ome Piet op de brug loosde zijn visafval in diezelfde
Singelgracht.
Een nieuwe brug
De Elandsgracht werd gedempt en er kwam een brug over de Lijnbaansgracht
om de binnenstad met de Kinkerstraat te verbinden.
Er waren ook plannen om de smalle straatjes, zoals de Berenstraat
en de Wolvenstraat, in het verlengde van de Elandsgracht te verbreden,
maar dat ging gelukkig niet door.
Een
pikketanissie hoort er bij
Veel cafés en koffiehuizen op en rond de Elandsgracht zorgden
voor de dorstige schippers en handelaren. Mannen met handkarren
waren vroeg op de dag al dronken.
[1 april 1895]
De
opening van de nieuwe groente- en fruitmarkt
De plek was niet ideaal, er was te weinig ruimte voor opslagplaatsen.
De groente werd met schepen aangevoerd, maar alles moest over
de Marnixstraat verder vervoerd worden. Dat gaf behoorlijk veel
verkeersoverlast,
zowel voor de handelaren als voor het overige verkeer.
[1900]
Een stenen gebouw voor de marktmeesters.
In 1714 was al een ordonnantie uitgegeven dat er twee ploegen marktmeesters voor de Groenmarkt aangesteld worden. Maandags en dinsdags samen op het plein van de Oude Kerk en op de Prinsengracht wisselen ze elkaar af. Er is ook een Joode Groenmarkt op donderdag en de marktmeesters moeten opletten dat niemand dat verhindert.
De marktmeesters kunnen bij een eerst overtreding een boete van drie gulden en de tweede keer zes gulden opleggen.
Ze moeten ook opletten dat de vaartuigen van de Warmoezeniers niet te lang zijn. En er moet ook een naam op de voorplecht geschreven zijn. Lege schepen moeten meteen weg. Ze noemde de marktmeesters ook havenmeesters.
Niemand mag een geladen kruiwagen, handkar, slede of een ander voertuig laten staan.
Gewicht
Tuinbonen, peulen, doperwten en lange rapen mogen uitsluitend per gewicht worden verkocht. Snij- en spargieboonen niet anders dan bij getal. Zelfs werd er op gelet dat de stelen van de peulen niet te lang waren om het gewicht te verzwaren. Boete van f. 1,50 voor 10 pond te lange stelen.
Schrijfvrouwen controleren het lossen van de groente en de prijs ervan. Men had de indruk dat die beter met de groenteverkoopsters konden omgaan.
De marktmeesters controleren ook de kwaliteit van de groente en rotte spullen met politiebegeleiding de stad uitgevoerd. Er staan vuilnisbakken waar groente mag worden 'afgebladerd'. Op 1 Mei en 1 November moet iedere warmoezenier 50 cent aan schoonmaak kosten bijdragen.
[1916]
Tijdelijke houten veilinghal
Er wordt, op de plaats waar nu het Politiebureau is,
een tijdelijke houten
veilinghal gebouwd.
Er is dan meer ruimte voor een
groenteveiling en opslag.
Tot dan toe werden de veilingen her en der gehouden, wat voor
de handelaren niet zo handig was.
De strook grond langs de Marnixstraat werd verkaveld en tot 1944
in erfpacht aan de handelaren uitgegeven. Zij hadden behoefte
aan extra opslagruimte, overdekte ruimten waarin zij handel konden
drijven en woonruimte op het marktterrein.
De panden Marnixstraat 200-220 zijn de laatste restanten van die
bebouwing.
[1917]
De Aardappelmarkt wordt geplunderd
en de politie voert charges uit

Er valt een schot, de
vrouwen rennen weg
Tijdens het Aardappeloproer, 2 Juli, 's
avonds, trokken Jordaanse vrouwen naar de Groenmarkt
op zoek naar voedsel.
De Aardappelenmarkt was tijdens het oproer hermetisch afgesloten.
De mensen vlogen op de schuiten af die in de waaigangen van de
Meermarkt afgemeerd lagen.
De schuiten en drie nabijgelegen pakhuizen werden door vrouwen
geplunderd.
Op bovenstaande foto is een rookwolkje te zien waar de politie
schoten afvuurden. De vrouwen rennen in paniek weg.
[1934]
De Centrale Markthallen
De Groente- en Fruitmarkt wordt opgeheven in verband met de ingebruikname
van de nieuwe
Centrale Markthallen aan de Jan van Galenstraat
De loodsen, de veilinghal en andere gebouwtjes op het marktterrein
kregen na opheffing van de markt tijdelijk andere bestemmingen.
In de bedrijfsruimten van de panden langs de Marnixstraat kwamen
nieuwe bedrijfjes.
Als de Centrale Markthallen klaar zijn, worden er op de plek van
de Groenmarkt een politiebureau,
een busstation en een enorme parkeergarage gebouwd.

[1941]
Hoofdbureau van Politie
In de zeventiende eeuw stond op deze plek een vijf meter hoge stadsmuur, tussen de bolwerken Osdorp en Nieuwekerk. In de negentiende eeuw verloren de muur en bolwerken hun militaire functie en werden ze afgebroken.
De gemeente wilde de vrije beschikking over een deel van het marktterrein krijgen om het nieuwe Hoofdbureau van Politie te kunnen bouwen. Daarom werd de erfpacht voortijdig opgeheven.
Woningen en de veilinghal werden in 1937 gesloopt.
Het gebouw is ontworpen door de architecten E. Messer en C. van der Wilk van Publieke Werken. Het is gebouwd in een functionele zakelijke stijl.
Op de gevel staan drie beelden van stadsbeeldhouwer Hildo Krop. Ze stellen voor: De Kinderpolitie, Het Gezag en De Verkeerspolitie. Er boven het gemeentewapen en een lint met een dichtregel van Prof. van Moerkerken: “’t Gezag dat rust behoedt in Stad en Staat, Waakt rustloos tegen d’onrust van het Kwaad.”
Het complex bestond oorspronkelijk uit het hoofdbureau, het cellengebouw, de garage, de stallen met manege, een boothuis en in de kelder een schietbaan en een schuilkelder.
Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd het nieuwe hoofdbureau pas in september 1941 in gebruik genomen.
Herinnering
aan de Groenmarkt
Grootschalige ingrepen hebben de
meeste sporen uitgewist
De open ruimte tussen ATVA en Politiebureau was vroeger wal A.
Dat was ook de grens tussen de gasfabriek en de suikerraffinaderij.
Ook de demping van de Elandsgracht had met de markt te maken.
Andere restanten van de voormalige markt zijn er tot aan het doorvaartkanaal
niet.
De kades zijn rechtgetrokken. Alleen aan de ruimte van de mooie
waterpartij is nog te zien hoe breed de Singelgracht oorspronkelijk
was.
Tussen de doorvaart en de Groenmarktkade is nog wel iets te zien
Het doorvaartkanaal met de wallen zijn bewaard gebleven. Er is
nu een thuishaven van rondvaartboten.
In de kademuur is zelfs nog te zien waar een hulpbrug was. Daar
is een houten beschoeiing in plaats van metselwerk.
De panden Marnixstraat 200 tot en met 220, op 212 na, zijn er
nog, grotendeels in de originele staat.
Aan de grote bedrijfsdeuren op de begane grond is te zien dat
deze panden een marktfunctie hebben gehad.
De loods op het schiereiland is gesloopt ten behoeve van het onderstation
van het GEB.
Het andere schiereiland met de daarop staande loods is nog geheel
intact, hoewel die niet meer aan het water ligt.
Op de plek van de gedempte haven is een speelterrein gekomen waardoor
de ligging er van nog steeds herkenbaar is.
Aan het hoogteverschil tussen de Marnixstraat en de kade langs
de Singelgracht is te zien dat het terrein als haven dienst deed.
De
restanten van de Groente- en Fruitmarkt aan de Marnixstraat
Wat overblijft zijn de enorme architectonische verschillen tussen
gebouwen als het Politiebureau, de Parkeergarage, het busstation
met tankstation en de historische bebouwing van de Jordaan.
Architecten spreken dan van een enorme
'schaalsprong'.
Als de toekomstige bebouwing aangepast wordt aan de maat en schaal
en de nietsontziende moderniteit van een toren zoals de Europarking
zijn we in de aap gelogeerd.
De overblijfselen zijn om historische,
stedenbouwkundige, typologische en architectonische redenen zeer
waardevol.
Ze verdienen het om als gemeentelijk monument aangewezen te worden.
Bij toekomstige bouwplannen moet rekening gehouden worden met
de bijzondere karakteristiek van dit stukje Jordaan. Of de projectontwikkelaars
dat willen is zeer de vraag.
Er zijn plannen om een ingrijpende modernisering van de bebouwing
toe te passen.
De Europarking is overigens inmiddels ook al aan renovatie toe.
Dan weet je wel wat er gebeurt. Dan komen er nieuwe toegangen
en hellingbanen die het gebied aantasten.
Er zijn ook plannen gemaakt om de zogenoemde 'wokkels' van de
parkeergarage in te richten als woningen en ernaast een nieuwe
parking te creëren.
Toe maar.
Groenhof

De Jordaan raakt ook het grote, populaire, bejaardenhuis St.
Bernardus aan de Marnixstraat kwijt. Dat wordt
gesloopt en er komt een een luxe zorgappartementencomplex, De
Makroon in de Vrije sector, met een huurprijs van 900 tot
2000 euro compleet met een ondergrondse parkeergarage, voor in de plaats.
De oorspronkelijke bewoners worden 'tijdelijk opgehokt' op een containerachtige
bebouwing op de voormalige Groenmarkt. Of ze daarna hun
verbouwde kamers kunnen betalen is zeer de vraag.
Nadat daar nog enige tijd Asielzoekers gehuisvest waren, is die lokatie inmiddels gesloopt. Er komen twee woningblokken met 40 woningen. Aan de kant van de Singelgracht is ruimte voor een parkeerlaag. Het blok aan de Marnixstraat voegt zich in de rij bestaande woonblokken. Er is een groen binnenplein gepland
Een nieuwe Appeltjesmarkt

Stedelijk parkje
De strook onder de dubbele rij platanen tussen busstation en straat
kan beter een parkje worden.
Het voornaamste bestanddeel
voor een parkje, de statige bomen, is er al.
Een stevige heg tussen de straat en het park moet voorkomen dat
kinderen de drukke verkeerstraat op rennen. Onder de bomen is
aan een klein cafetariapaviljoen, picknicktafels en een barbecuetafel
gedacht.
Omdat barbecue op het balkon vaak tot burenruzies leidt, zou het
in dit park juist de kans creëren voor ontmoeting
tussen verschillende bevolkingsgroepen.

Inspreken
in het Claverhuis
Wat
moeten we met een evenemententerrein?
Op 3 juli 2012 werd in het Huis voor de Buurt / Het Claverhuis
een inspraakbijeenkomst gehouden over een tijdelijke herinrichting
van de Appeltjesmarkt.
Er is door het stadsdeel een voorstel gemaakt waarbij het busstation
verplaatst wordt en ruimte ontstaat voor evenementen, zonder dat
het een evenemententerrein genoemd mag worden. Op dit punt kwamen
de omwonenden in actie. Het Jordaanfestival op deze plek zou dan
nog wel kunnen plaatsvinden, maar beslist niet meer bijeenkomsten
die geluids- en andere vormen van overlast voor bewoners geven.
De voorstellen voor iets anders werden netjes genotuleerd.
De jongeren kwamen het meest helder over, compleet met een spandoek
pleitten ze voor een voetbalkooi.
Verder wordt gedacht aan een horecavoorziening met terrasjes aan
de waterkant. Die ruimte moet dan wel door kunstenaars aangepakt
worden zodat de daklozen die niet meer als hangplek zullen gebruiken.
De donkere ruimte onder de parkeertoren moet effectief verlicht
worden. Voorgesteld is daar een permanente grootbeeldvideopresentatie
van historische beelden van de Groenmarkt voor te gebruiken. Een
dergelijke levendige verlichting zal de buurtbewoners niet storen.
Ook de taxichauffeurs willen hun standplaats behouden ondanks
het luidkeels uitgesproken van de traditionele 'inspreker' die
schreeuwde dat alle taxichauffeurs criminelen zijn en dat voorts
alle yuppen de Jordaan uit gegooid moeten opdat de leefbaarheid
zal blijven bestaan.
Het stoelenproject moet blijven.
Er is misschien
aan een biologischemarkt te denken.
Verder is er behoefte aan
een zogenoemd MVG toilet. Dat is een voorziening waar vrouwen,
mannen en mensen met een handicap gebruik van kunnen maken.
Een en ander moet op een goede manier passen bij de herinrichting
van de Elandsgracht en zal, als alles goed loopt 2014, klaar kunnen
zijn.

Valfruitdag
Het is vrijdag 28 augustus 2015.
In de keuken van het Kinderdagverblijf De Platanen staat een grote
mand met rode en groene appeltjes. Samen met de kinderen schil
ik de appeltjes met een simpel rood appelschilmachientje dat voor
hen toch wel een geheimzinnige aantrekkingskracht heeft.
Ik steek een appeltje op drie scherpe punten en vraag wie van
de kinderen aan het slingertje wil draaien.
Het appeltje draait rond en de schil vormt een lang dunne sliert.
Aan het eind is een scherp rond gat waarmee het klokhuis uit de
appel geboord wordt en tegelijkertijd snijdt een mesje het appeltje
in plakken. Als je het appeltje voorzichtig van het klokhuis schuift
ontstaat er een spiraal die je als een springveer op en neer kunt
bewegen. Een spiraal die lijkt op een soort chips, die 'wokkels'
heten.
De kinderen zijn verbaasd en zingen een liedje dat bij het ritme
van de appelspiraal past.
Ineens breekt de sliert en kunnen de kinderen ieder een plakje
oppeuzelen.
Dan de volgende.
De klokhuizen gaan eerst, op een rijtje, op de foto. Alles wordt
gedocumenteerd
De geschilde appels zijn eigenlijk voor de appelmoes bestemd dus
gaan ze de pan in. We moeten er wel citroensap over sprenkelen
want geschilde appeltjes worden, zelfs uit de zon, snel bruin.
Karin kookt de appels tot moes, maar doet er geen suiker bij.
Dat is niet zo goed voor de kinderen.
Als de appelmoes 's middags afgekoeld is krijg ik een ook een
bakje. Er drijven nog wat pitjes in en ik doe er stiekem wat suiker
bij.

Appeltjes
met zoete caramelsaus
Het
is zaterdagmiddag 29 augustus 2015.
Vandaag zal de heringerichte Groenmarkt officieel door de Stadsdeelvoorzitter
geopend worden.
In plaats van een busstation is de plek nu een kale vlakte bedekt
met hagelwit steenslag. Er staan een paar boompjes en aan de rand
is een muurtje waarop kinderen van scholen uit de buurt met hulp
van kunstenares Marjolein Wigbold vrolijke mozaïekjes
geplakt hebben. De sponsors van het kunstwerk hebben ook meegedaan
maar zijn niet verder gekomen dan hun naam en logo te plaatsen.
Met enig trompetgeschal wordt het oranje dekzeil weggetrokken
en vertelt de kunstenares welke kunstzinnige bedoeling achter
dit werk steekt. Zoiets van 'een plein van ontmoeting met de buurtbewoners'.
Daarvoor moeten die dan wel eerst een kruispunt oversteken dat
te boek staat als nummer één op de lijst van dodelijk
gevaarlijk.

De voetballertjes zijn niet zo blij met het grint en de organisatoren
van het Jordaanfestival ook niet.
Die moeten voor veel geld het plein met houten planken begaanbaar
maken voor de feestende bewoners.
Grappig detail: geribbelde tegels zijn geplaatst om blinde en
slechtziende mensen naar een evenement te begeleiden. Het ribbelpad
blijkt tussen de uitstalling van de bloemenkiosk op de hoek te
eindigen. Daar zal waarschijnlijk nog wel naar gekeken worden.
Zeker zal de bloemenman een oogje in het zeil houden als iemand
tussen zijn emmers met bloemen terecht komt.

Intussen is
een tweede hoogtepunt op het programma volbracht.
De opklapbare zitbank aan de waterkant stond ingeklapt en versierd
met linten op de officiële lintenknipper te wachten. In de
toespraak werd duidelijk gemaakt dat het gaat om een proefbank
die elke avond door een bevoegd ambtenaar opgeklapt wordt om te
voorkomen dat daklozen die geen plek in het nabijgelegen 'stoelenproject'
gekregen hebben er op gaan maffen.
Als de proef van een jaar slaagt komen er nog meer
van deze banken.
Verbaasd vraag ik mij af wat proefondervindelijk vastgesteld moet
worden. Of het slot werkt? Of de ambtenaar werkt? Of de dakloze
meewerkt door weg te gaan als de man met de sleutel er aan komt?

De feestelijkheden
worden opgevrolijkt door een aardig meisje dat netjes in een sexy
zwart jurkje rondloopt. Om haar middel heeft ze een riem waaraan
metalen bakken hangen. Voor haar buik draagt ze een snijplankje.
Ze spreekt de verdwaalde feestgangers aan of ze een appeltje met
caramelsaus willen.
Wat wil het geval, zoals bekend werd de voormalige groentemarkt
in de volksmond 'de Appeltjesmarkt' genoemd omdat de handelaren
de rotte appels in de gracht kieperden. De kinderen uit de buurt
visten die er met een stok, waaraan een spijkerpunt gemaakt was,
weer uit en de goede stukjes werden smakelijk opgegeten. Het was
tenslotte crisistijd.
Of de appeltjes die het meisje uitdeelt ook eerst in het water
gelegen hebben is niet bekend.
Toen ik er naar vroeg bleek dat het meisje eigenlijk een oester-meisje was dat op bruiloften en partijen met een gepantserde handschoen
oesters voor de gasten open maakte.
Het is geen crisistijd meer.
De bewoners van de Jordaan die hun felbegeerde parkeerplek op
de Elandsgracht kwijtraken, als die ook heringericht wordt, mogen
hun auto gratis in de parkeergarage naast de Appeltjesmarkt parkeren.
Dat bouwwerk is toevallig ook spiraalvormig en heeft, in de volksmond,
net als de geschilde appeltjes van de kinderen 'De Wokkel'
[1968]
De
Parkeergarage is een Wokkel

De Europarking in de vorm
van 'Wokkels'
 
Twee enorme taarten.
Maar als je goed kijkt bestaat de vulling uit blote mensen.
Het is één van de foto's 'Naked World' van de beroemde
fotograaf Spencer Tunick.
Er moest flink gesloopt worden voor de bouw van de
Europarking.
Het onderstation van het GEB stond in de weg en kreeg een nieuwe
plek aan de overkant van het doorvaartkanaal.
Plannen om de Lijnbaansgracht te dempen voor grotere kruispunten
bij de Elandsgracht en de Rozengracht gingen niet door. Dat zou
dit gedeelte van de stad totaal ontwricht hebben, hoewel de kruispunten
nu tot de gevaarlijkste van de stad behoren.
De percelen Marnixstraat 200-220 en de achterliggende loods zijn
tot op de dag van vandaag aan de handen van de slopers ontkomen.
Behalve een van de vele koffiehuizen van de markt op nr. 212,
dat na een brand afgebroken werd. Daar is nu een klein plantsoentje.
Als er kraakrellen in de stad waren verzamelden de ME-busjes zich
onder de parkeergarage.
Surinaams eten en drinken

Een ondernemende hipster heeft alvast het initiatief genomen onder
de parkeergarage een typisch Surinaamse eetgelegenheid te maken
met een prachtig terras aan het water.
Fawaka? gaat het goed? zeggen ze in Paramaribo en gaan
dan lekker eten en drinken.
Het restaurant Waterkant is geïnspireerd door het mooiste stukje Paramaribo aan de
Suriname rivier. Net als in Suriname ligt Waterkant in het centrum
van de stad aan het water en is het een mooie plek om te ontspannen.
Het is een plek waar mensen met elkaar kennismaken, ongeacht afkomst,
leeftijd, geslacht of sociale klasse.
naar
boven
|
|