|
Is
onleesbare taal ook taal?
Onleesbaar
moet eerst gedefinieerd worden.
Taal is onleesbaar voor iemand die nooit lezen geleerd heeft.
Om leesbaar te zijn moet de lezer een tekst voor zich hebben die
geschreven is in een taal die eerst geleerd is.
Dat is in de eerste
plaats de moedertaal en vervolgens welke taal dan ook.
De moedertaal leer je als kind omdat je die nodig hebt om bijvoorbeeld
aan eten en drinken te komen en om getroost te worden als je verdriet
hebt.
Behalve een taal die uit klanken bestaat is er ook eentje die
met tekens werkt.
Naarmate je opgroeit blijken er duizenden talen te zijn die bestaan
uit een oneindige reeks van tekens en betekenissen die je allemaal
moet zien te decoderen voor je de inhoud ervan begrijpt.
Om
het nog moeilijker te maken kan taal ook, per ongeluk of met opzet,
onleesbaar gemaakt zijn.
De alom bekende tekens kunnen gewist zijn of afgedekt worden,
dan wel in een gecodeerde volgorde geplaatst zijn.
Schrijvers kunnen er een onleesbaar handschrift op na houden dat
in principe wel geschreven is met lettertekens die men in een
bepaald taalgebied gebruikt.
Dan
is er de categorie onleesbare taal die beeldende kunstenaars in
hun werk gebruiken.
Het zijn in bepaalde gevallen vormen die aan bestaande lettertekens
ontleend zijn, maar die geen inhoud overdragen die voor iedereen
te bevatten
is.
Franz
Mon /
Abstraktion
De Italiaans futuristische dichters lieten een
schrijfstijl zien die ze Parole
in libertà, of wel vrijgelaten woorden,
noemden.
Handschrift van het oude Naxivolk uit China dat de zondvloed
beschrijft.
Keizer Karel de Grote nam niet de moeite om zelf zijn handtekening
te plaatsen. Dat deden de schrijvers voor hem.
Beschrijving van de migratie van de Azteken van Aztlán
naar de vallei van Mexico.
Evan Roth
/ Laser Tag
De
locatie van een laserpointer op een gebouw wordt vastgelegd met
een camera. Dat gaat naar een computer die er een graffiti van
maakt, welke weer geprojecteerd wordt op datzelfde gebouw.
Taal die
de lezer dwingend voorschrijft wat te doen of na te laten.
Woorden,
tekens van ideeën
Woorden
moeten moeten eerst gedetermineerd, vastomlijnd, zijn voor ze
voor iedereen hetzelfde betekenen en voor ze als zodanig in analoge
of digitale geheugens opgeslagen kunnen worden.
Pas
dan zijn woorden communiceerbaar.
Leesbaar
of onleesbaar kan de kwestie zijn.
Zichtbaar
of onzichtbaar is een andere zaak.
|
|
Paul Klee
/ Abstract geschrift
Kunstenaars
gebruiken onleesbaar schrift
Max Ernst / Lettre pour Unica Zürn
Dotremont / Train Mongol
Bovenstaande tekst ziet er nogal Japans uit. Pas in een spiegel
is die (rechts) in het Frans enigszins te lezen
Vincent van Gogh /
Wilde vegetatie in de bergen.
Dichters en spionnen
Oskar Pastior (1927-2006) / Pas gewassen gedicht
Oskar Pastior was een Securitate-spion.
De handgeschreven verbintenisverklaring van Pastior is te vinden in zijn Stasi-archief.
Het nieuws was een schok, maar voor zover bekend werd het geen schandaal.
De Roemeens-Duitse dichter Oskar Pastior was van 1961 tot 1968 in dienst van de Roemeense geheime dienst Securitate en werd aangesteld als IM onder de naam 'Otto Stein'.
In 1968 vroeg hij asiel aan in Neurenberg en verhuisde naar West-Berlijn.
Hij stierf tijdens de boekenbeurs van Frankfurt op 4 oktober 2006, vlak voordat hij de Georg Büchner-prijs van de Duitse Academie voor taal en poëzie kreeg.
Deze exploseive ontdekking komt niet alleen voort uit de literaire betekenis van een dichter die geen taalexperiment schuwde, en die zijn betrokkenheid geheim hield voor zijn beste vrienden.
Er zijn meer gevallen bekend van schrijvers die spionnen waren.
Pastior was bevriend met Novelprijswinnaar Herta Müller die altijd opkwam tegen alle vormen van betrokkenheid bij duistere zaken. Ze zegt dat ze hem blijft zien als de mens die hij was.
Er is weinig dat er op wijst dat Pastior een grote schurk was.
Die relatie is ingewikkeld. Hij inspireerde een hele generatie experimentele dichters met zijn onbaatzuchtige woordacrobatiek.
Zijn constructivistische geest, net als zijn literatuur, zou je volledig als een spel kunnen opvatten.
Een ontsnapping uit een labyrint van achterdocht, wrok en veroordeling, waarvan de kracht zelfs de zuiverste zielen kan bederven.
Een schoongewassen gedicht hangt te wapperen aan de waslijn.
Stéphane Mallarmé
/ Un Coup de Dés
Un
coup de dés jamais n'abolira le hasard,
een worp met
dobbelstenen zal het toeval nooit uitsluiten.
De
gedichtenbundel van Stéphane Mallarmé /
Un Coup de Dés
werd in 1897 in een nieuwe vorm gepubliceerd.
De regels zijn in
verschillende corpsen willekeurig verspreid over de pagina gezet,
zodat de lege ruimte rond de woorden plotseling een eigen betekenis
kregen.
Marcel Broodthaers / Un Coup de Dés [1969]
Marcel Broodthaers
ging een stapje verder en 'vertaalde' de
tekst van Stéphane Mallarmé zonder daarbij letters
te gebruiken.
Een
boek waarin alle tekst weggekrast is.
De titel, naam van de schrijver en de uitgever zijn onleesbaar
gemaakt. De inhoud van het (on)boekje is het boekje zelf.
Het boek is beeld geworden.
Wat is dit?
Vele disciplines
gedragen zich als een 'taal'.
Hier de verbeeldingskracht van kinderen
die zich bezig houden met muziek en drama.
Ron Scherpenisse
/ Fragment uit een verhaal.
Het verhaal is geschreven in een niet bestaande taal met letterbeelden
die door de kunstenaar verzonnen zijn en soms, per ongeluk, op
bekende lettertekens lijken.
Behalve onleesbaar is de inhoud van het verhaal niet gedefinieerd.
Iedere (on)lezer mag die zelf verzinnen.
Gerard Fransen / Fragment van Het stenen verhaal.
Op basis van het handschrift van Ron Scherpenisse beitelde Gerard
Fransen de tekens in steen waarmee er een dimensie aan de onleesbare
inhoud toegevoegd wordt: namelijk onvergankelijkheid.
Daarmee is er voor toekomstige taalopgravers weer werk aan de
winkel.
Samenvattend:
Kiamia / ontwerp voor T-shirt
omhoog
|
|
